Turqit: Procese të aplikuara dhe në Notre Dame!
Një këshill shkencor që mbikëqyr punimet në xhaminë e famshme të Shën Sofisë në Stamboll, dikur ish-katedrale po e aq e famshme, simbol i Bizantit ortodoks, iu përgjigj kritikave për përdorimin e automjeteve që mbajnë vinça, duke theksuar se është e vetmja zgjidhje teknikisht e realizueshme dhe e sigurt.
Përdorimi i një vinçi dhe mbështetëseve të çelikut konsiderohet i nevojshëm për të forcuar stabilitetin e monumentit, pa ndërprerë adhurimin ose vizitat.
Metoda të ngjashme janë aplikuar në monumente të mëdha jashtë vendit, siç është Notre Dame de Paris, ndërsa kritikat i atribuohen edhe polarizimit politik.
Ndërhyrja në kupolë, e cila përfshin një strukturë çeliku që peshon gjithsej 530 ton, është më e gjera që nga koha e vëllezërve Fossati. Vendimet u morën pas 58 takimeve, analizave teknike, simulimeve dhe testeve gjeologjike, ndërsa UNESCO përqendrohet në shmangien e dëmtimeve dhe jo në mjete specifike.
Sipas këshillit shkencor, përdorimi i një vinçi dhe mbështetëseve të çelikut është e vetmja zgjidhje teknikisht e realizueshme dhe e sigurt, duke pasur parasysh se monumenti mbetet i hapur për adhurim dhe nuk mund të mbyllet me skela.
Siç thonë anëtarët e tij në gazetën Hurriyet, metoda të ngjashme janë përdorur në monumente të mëdha jashtë vendit, siç është Notre Dame de Paris, dhe ata argumentojnë se kritika e ashpër është gjithashtu për shkak të polarizimit politik, ndërsa kompleksiteti i punës e bën të vështirë për publikun e gjerë ta kuptojë atë plotësisht.
Si përfundim, vihet re se përdorimi i vinçit dhe mbështetëseve të çelikut konsiderohet i nevojshëm, është një opsion i dokumentuar shkencërisht dhe i sigurt për mbrojtjen e Shën Sofisë, pasi asnjë metodë tjetër nuk mund të zbatohet pa rrezikuar monumentin ose pa e mbyllur atë për publikun.
“Kupola ka nevojë për një strukturë çeliku si poshtë ashtu edhe sipër. Dhe ne do ta bëjmë këtë pa e mbyllur monumentin për adhurim dhe vizita. Si Komitet Shkencor kemi mbajtur 58 takime dhe kemi diskutuar të gjitha detajet. Në fund, ka katër korniza, trarë, kolona… Është ngritur një platformë për të ndërhyrë në kupolë nga poshtë, në një lartësi prej 46 metrash. Nuk ka asnjë makinë në botë që mund të ngrejë peshën e çelikut të përdorur për këto shtylla, përveç vinçit që shihni në foto”, tha për gazetën turke anëtari i bordit, Profesori i Asociuar Mehmet Selim Okten.
Ai gjithashtu thekson se vinçi peshon 45 ton, një peshë e papërfillshme krahasuar me shtyllat. “Kur të përfundojë i gjithë sistemi, pesha totale do të jetë rreth 530 ton. Do të ketë një ashensor në njërën nga shtyllat; prej andej, komponentët do të ngrihen në kupolë”.
Anëtarët e bordit theksojnë se të gjitha vendimet janë marrë pas shumë takimesh, analizash teknike, simulimesh, testesh sizmike dhe gjeologjike, si dhe inspektimeve të nëntokës. Ata hedhin poshtë akuzat se vinçi është zgjedhur për arsye kostoje dhe theksojnë se UNESCO nuk ndalon vinç specifik. mjete, por kërkon vetëm ndërhyrje që nuk shkaktojnë dëme.
Ata gjithashtu theksojnë se kjo është ndërhyrja më e gjerë që është kryer në Shën Sofinë që nga koha e vëllezërve Fossati, arkitektëve zviceranë të shekullit të 19-të që punuan në Perandorinë Osmane. Puna e tyre më e rëndësishme ishte restaurimi i madh i Shën Sofisë në periudhën 1847-1849.
I pyetur për punën në kupolë, Profesor Ahmet Gulec vëren: “Kupola ka probleme serioze. Ndoshta ndërhyrja e fundit e konsiderueshme është kryer gjatë epokës Fossati. Kur ta heqim mbulesën e kupolës, do të shohim se çfarë ka poshtë. Në fund të fundit, diskutimet filluan pikërisht kur po planifikonim se si ta hiqnim këtë mbulesë. Pasi shqyrtuam të gjitha alternativat, dolëm me këtë zgjidhje.”
