Besimi është fuqi mbrojtëse nga poshtërsitë, dhe shtytës drejt vlerave fisnike, prandaj edhe kur i thërret Allahu i Madhërishëm robërit e Vet në atë që është produktive, apo kur i largon nga gjërat destruktive, këtë e paraqet si kërkesë të imanit stabil në zemrat e tyre. Ai shpesh në librin e Tij thotë: “O ju të cilët keni besuar”, pastaj e përmend obligimin me të cilin i detyron, si p.sh. “…Ta keni në kujdes All-llahun dhe të jeni me ata të drejtit.”[1]
Pejgamberi i Allahut (a.s) ka sqaruar qartë se besimi i fortë pa dyshim prodhon karakter të fortë, dhe se rënia e moralit përfundim e ka në dobësimin e besimit, në bazë të madhësisë së të keqes apo dobësisë së saj. Lidhur me njeriun e pandërgjegjshëm, me sjellje brutale, i cili bën punë të ndyta pa u brengosur prej askujt, Pejgamberi (a.s) thotë: “Turpi dhe besimi janë të dyja të përbashkëta, nëse ngrihet njëra, ngrihet edhe tjetra.”[2]
Po ashtu, njeriu i cili i shqetëson fqinjët e vet dhe i dëmton, për të feja ka qëndrim të ashpër, për të Pejgamberi (a.s) ka thënë: “Për Allahun, nuk beson, për Allahun, nuk beson, për Allahun, nuk beson!” I thanë: “Kush o Pejgamber i Allahut?” Tha: “Ai nga të këqijat e të cilit nuk janë të sigurt fqinjët e vet!!”[3]
Pejgamberi (a.s) i mësoi shokët e tij t’u shmangen punëve të kota, fjalëve te pamatura dhe pavend, Ai (a.s) thotë: “Kush i beson Allahut dhe Ditës së Fundit, le të flasë mirë ose le të heshtë.”[4] Kështu vazhdon në mbjelljen e vlerave dhe mbikëqyrjen e tyre, derisa t’i japin frytet e veta duke u bazuar ne sinqeritetin dhe përsosurine e besimit. Mirepo, duhet ditur se disa pjesëtarë të fesë e shohin si të lehtë kryerjen e ritualeve fetare obliguese; ata para masës së njerëzve tregohen se janë aq të përpiktë, por njëkohësisht bëjnë vepra të cilat i injoron karakteri fisnik dhe besimi i vërtetë. Pejgamberi (a.s) i ka folur me tone të ashpra njerëzve të dyfishtë dhe ia terhoqi verejtjen ummetit për ta. Për atë se imitimin e formës së ritualeve fetare mund ta bëjë ai i cili nuk e ka absorbuar shpirtin e tyre apo nuk është ngritur në nivelin e tyre. Ndoshta edhe femija i vogël mund t’i imitojë veprimet e namazit dhe të përsërsië fjalët që thuhen në të. Ndoshta edhe nje artist mund të aktrojë ceremonitë më të rëndësishme, mirëpo as kjo e as ajo e para nuk i ndihmojne me asgjë besimit të shëndoshë dhe qëllimit fisnik. Gjykimi për shkallën e të mirës dhe i takon një peshoje e cila asnjëherë nuk gabon, e ajo është: karakteri i lartë! Në këtë kontekst transmetohet se një njeri i ka thënë Pejgamberit (a.s): “Për filanen tregohet se fal shumë namaz, agjëron dhe jep lëmoshë, mirëpo ajo i lëndon me fjalë fqinjët e saj.” Pejgamberi (a.s) tha: “Ajo është në zjarr.” Pastaj njëri prej tyre tha: “O Pejgamber i Allahut, për filanen tregohet se falet pak, agjëron pak dhe jep vetëm disa copa djathi si lëmoshë, por nuk i lëndon fqinjët e saj.” Ai tha: “Ajo është në Xhenet.”[5]
Në këtë përgjigje çmohet vlera e karakterit të lartë, e po ashtu ngrihet lëmosha si ritual me karakter shoqëror, dobia e së cilës përhapet tek të tjerët. Për këtë arsye, nuk është kushtëzuar sasia e saj, ndryshe nga namazi dhe agjërimi që janë rituale personale dhe kërkojnë një masë të caktuar.
Çështja e karakterit është më e ndërlikuar se kjo, prandaj patjetër duhet udhëzim i vazhdueshëm dhe këshilla të pandërprera që të depërtojë thellë në zemra dhe mendje. Besimi, mirësia dhe morali janë elemente të pandara, dhe asgjë nuk mund ta copëtojë lidhjen e tyre të fortë.
Një ditë Pejgamberi (a.s) i pyeti shokët e vet: “A e dini kush është i falimentuar?” Ata thanë: “Sipas nesh, i falimentuar është ai që nuk ka para dhe pasuri.” Pejgamberi tha: “I falimentuari nga ummeti im është ai që në Ditën e Gjykimit do të vijë me namaz, zekat dhe agjërim, por njëherësh ka sharë dikë, ka shpifur ndaj dikujt, ia ka marrë pasurinë një tjetri, e ka vrarë një tjetër, ose e ka rrahur dikë tjetër. Pastaj secilit prej tyre do t’i jepet prej veprave të tij të mira. Nëse ato i mbarohen para se të shlyejë borxhet, do t’i merren mëkatet e tyre dhe do t’i ngarkohen atij, e më pas do të hidhet në zjarr.”[6]
Ky pra është i falimentuari, i cili i përnjgjet me një tregtar që ka mallra me vlerë prej një mijë momedha ari, por ka borxhe në vlerë dy mijë; ai nuk mund të quhet i pasur, por i varfër e i gjorë. Po kështu, edhe njeriu që kryen rituale fetare, por pas tyre mbetet i gatshëm për të keq, me fytyrë të ngrysur dhe i prirë për armiqësi, si mund të quhet i devotshëm?
Transmetohet se Pejgamberi (a.s) për këtë gjendje ka dhënë një shembull të qartë, duke thënë: “Morali i mirë i shkrin mëkatet sikur uji që shkrin borën, ndërsa morali i keq i prish veprat ashtu si uthulla e prish mjaltin.”[7]
Kur papastërtitë zhvillohen në shpirt, përhapen dhe bëhen kërcënim, njeriu del nga feja e vet ashtu siç del lakuriqi nga rrobat e veta. Pretendimi i tij për besim bëhet i kotë, sepse ç’vlerë ka feja pa moral? Ç’do të thotë devotshmëri kur krahas saj mbizotëron prishja morale?
Duke i përforcuar këto parime të lidhjes së besimit me moralin e drejtë, Pejgamberi (a.s) i nderuar thotë: “Njeriu tek i cili gjenden tre cilësi është munafik (hipokrit), edhe nëse agjëron, falet, kryen haxhin e umren dhe thotë: ‘Unë jam mysliman’. Ato janë: kur flet gënjen, kur premton mashtron dhe kur i besohet diçka tradhton.”[8]
Sipas një versioni tjetër thuhet: “Shenjat e hipokritit janë tre: kur flet gënjen, kur premton e thyen premtimin dhe kur i jepet besimi e tradhton, edhe pse falet, agjëron dhe mendon se është mysliman.”
Po ashtu ai ka thënë: “Kush i ka katër veti është hipokrit i plotë, kurse kush ka një prej tyre, tek ai ka një shenjë hipokrizie, derisa ta braktisë atë: Kur i besohet diçka tradhton, kur flet gënjen, kur ia jep besën dikuj nuk e mban dhe kur armiqsohet me dikën e kalon cakun”[9]
Autor: Muhamed Gazali
[1] – Sure Teube: 119.
[2] – Hakimi dhe Tabaraniu.
[3] – Buhariu.
[4] – Buhariu.
[5] – Ahmedi.
[6] – Muslimi.
[7] – Bejhakiu.
[8] – Muslimi.
[9] – Buhariu.
