Libia ka shpallur tre ditë zie kombëtare pas vdekjes së Mohammed Ali Ahmed al-Haddad dhe katër zyrtarëve të lartë ushtarakë në një aksident ajror pranë Ankarasë.
Shefi i Shtabit të Përgjithshëm të ushtrisë libiane, Mohammed Ali Ahmed al-Haddad, ka humbur jetën në një aksident ajror pranë kryeqytetit turk, Ankara, pak pasi avioni privat me të cilin udhëtonte u nis nga një aeroport atje.
Aksidenti, që ndodhi të martën, shkaktoi vdekjen e të gjithë personave në bord. Mes viktimave ishin edhe katër zyrtarë të lartë ushtarakë libianë, si dhe tre anëtarë të ekuipazhit.
Zyrtarë turq i thanë Al Jazeera-s se hetimet paraprake kanë përjashtuar sabotimin dhe se shkaku i aksidentit dyshohet të ketë qenë një defekt teknik.
Kryeministri i Libisë, Abdul Hamid Dbeibah, konfirmoi vdekjen e al-Haddad në një deklaratë në Facebook, duke thënë se “aksidenti tragjik” ndodhi teksa ai dhe delegacioni i tij po ktheheshin në atdhe.
“Kjo tragjedi e madhe është një humbje e madhe për kombin, institucionin ushtarak dhe për gjithë popullin,” tha ai. “Kemi humbur njerëz që i shërbyen vendit të tyre me sinqeritet dhe përkushtim dhe që ishin shembull disipline, përgjegjësie dhe përkushtimi kombëtar.”
Al-Haddad ishte komandanti më i lartë ushtarak në Libinë perëndimore dhe luajti një rol kyç në përpjekjet e vazhdueshme të ndërmjetësuara nga Kombet e Bashkuara për bashkimin e vendit, i cili është i ndarë që nga viti 2014, pas revoltës së mbështetur nga NATO që rrëzoi dhe vrau sundimtarin afatgjatë Muammar Gaddafi.
Katër oficerët e tjerë që humbën jetën në aksident ishin: gjenerali Al-Fitouri Gharibil, shefi i forcave tokësore të Libisë; gjeneral brigade Mahmoud Al-Qatawi, drejtues i Autoritetit të Prodhimit Ushtarak; Muhammad Al-Asawi Diab, këshilltar i shefit të shtabit; dhe Muhammad Omar Ahmed Mahjoub, fotograf ushtarak në zyrën e shefit të shtabit.
Sipas zyrtarëve turq, delegacioni libian ndodhej në Ankara për bisedime të nivelit të lartë në fushën e mbrojtjes, me synimin për të forcuar bashkëpunimin ushtarak mes dy vendeve.
Qeveria e Unitetit Kombëtar (GNU) e Libisë, e njohur nga OKB-ja dhe me seli në Tripoli, shpalli zi zyrtare në mbarë vendin për tre ditë. Në deklaratën e saj thuhej se të gjitha institucionet shtetërore do të ulnin flamujt në gjysmështizë, ndërsa ceremonitë dhe festimet zyrtare do të pezulloheshin.
Hetimi në vazhdim
Ministri i Brendshëm i Turqisë, Ali Yerlikaya, njoftoi në platformën X se avioni i al-Haddad u nis nga aeroporti Esenboga i Ankarasë në orën 20:10 sipas kohës lokale , me destinacion Tripolin, dhe se kontakti radio u humb rreth 40 minuta më vonë.
Ai tha se autoritetet gjetën rrënojat e avionit pranë fshatit Kesikkavak, në rrethin Haymana të Ankarasë.
Yerlikaya shtoi se avioni i tipit Dassault Falcon 50 kishte kërkuar një ulje emergjente ndërsa fluturonte mbi Haymana, përpara se çdo komunikim të ndërpritej.
Burhanettin Duran, kreu i Drejtorisë së Komunikimit të Presidencës turke, tha se avioni kishte njoftuar kontrollin e trafikut ajror për një defekt elektrik dhe kishte kërkuar ulje emergjente. Avioni u ridrejtua drejt Esenboga-s, ku filluan përgatitjet për uljen e tij.
Megjithatë, sipas Duranit, avioni u zhduk nga radari gjatë zbritjes për uljen emergjente.
Pamje nga kamerat e sigurisë, të transmetuara nga televizionet lokale, treguan qiellin e natës mbi Haymana të ndriçuar papritur nga ajo që dukej si një shpërthim.
Ministri turk i Drejtësisë, Yilmaz Tunc, tha se zyra e prokurorit kryesor të Ankarasë ka nisur një hetim për incidentin.
Në një deklaratë për Al Jazeera-n, një zyrtar turk tha se “raportet fillestare nga hetimi përjashtojnë çdo sabotim në rrëzimin e avionit të shefit të ushtrisë libiane”. Shkaku fillestar, shtoi ai, është një defekt teknik.
Sipas GNU-së, Libia do të dërgojë një ekip në Ankara për të bashkëpunuar me autoritetet turke në hetimin e aksidentit.
“Humbje e madhe”
Walid Ellafi, ministër shteti i GNU-së për çështjet politike dhe komunikimin, i tha televizionit Libya Alahrar se nuk ishte e qartë se kur do të përgatitej raporti i aksidentit.
Ai tha se avioni i rrëzuar ishte një mjet ajror i marrë me qira nga Malta dhe se zyrtarët nuk kishin “informacion të mjaftueshëm lidhur me pronësinë apo historikun teknik” të tij.
Korrespondenti i Al Jazeera-s, Malik Traina, duke raportuar nga Tripoli, e përshkroi vdekjen e al-Haddad si një “humbje të madhe” për ushtrinë libiane dhe tha se ka pasur një “valë të madhe pikëllimi” në të gjithë vendin, përfshirë edhe administratën rivale në Bengazi, në lindje.
Komandanti i Libisë lindore, Khalifa Haftar, lëshoi një deklaratë duke shprehur “dhimbjen e tij të thellë për këtë humbje tragjike”, ndërsa Dhoma e Përfaqësuesve në Bengazi ofroi ngushëllime për familjet e al-Haddad dhe delegacionit të tij.
Al-Haddad ishte “shumë i respektuar në të gjithë Libinë perëndimore dhe në mbarë vendin”, tha Traina. Ai ishte një ushtarak karriere që mbështeti rebelët gjatë kryengritjes së vitit 2011 kundër Gaddafit dhe vlerësohej shumë për refuzimin e tij për t’u rreshtuar me milicitë e fuqishme që kanë fragmentuar peizazhin e sigurisë së vendit pas luftës civile.
“Këtu, në Libinë perëndimore, situata është jashtëzakonisht e fragmentuar. Kemi grupe të fuqishme të armatosura që kontrollojnë zona të mëdha territori dhe kanë ndikim të madh mbi qeverinë. Por Mohammed al-Haddad refuzoi t’i nënshtrohej presionit të këtyre grupeve të armatosura. Ai fliste gjithmonë për pajtim,” tha korrespondenti i Al Jazeera-s.
“Ai po përpiqej ta bashkonte vendin. Njerëzit u mblodhën rreth tij. Ata kishin shpresë dhe besim se ndoshta, përmes Mohammed al-Haddad, mund të arrihej një marrëveshje me Libinë lindore dhe të gjendej një zgjidhje për bashkimin e këtij vendi të ndarë,” shtoi ai.
Al-Haddad ishte shef i Shtabit të Përgjithshëm të ushtrisë që nga gushti i vitit 2020 dhe u emërua nga kryeministri i atëhershëm Fayez al-Sarraj.
Ministria turke e Mbrojtjes Kombëtare kishte njoftuar më herët këtë javë për vizitën e shefit të shtabit libian në Ankara, duke bërë të ditur se ai ishte takuar me homologun e tij turk, Selcuk Bayraktaroglu, ministrin turk të Mbrojtjes Kombëtare Yasar Guler dhe komandantë të tjerë ushtarakë turq.
Aksidenti ndodhi një ditë pasi parlamenti i Turqisë miratoi vendimin për të zgjatur me dy vjet mandatin e dislokimit të trupave turke në Libi.
Ankaraja ka lidhje të ngushta me qeverinë e njohur nga OKB-ja në Tripoli, të cilës i ofron mbështetje ekonomike dhe ushtarake.
Në vitin 2020, Turqia dërgoi personel ushtarak në Libi për të trajnuar dhe mbështetur qeverinë, dhe më pas arriti një marrëveshje për demarkacionin detar.
Në vitin 2022, Ankaraja dhe Tripoli nënshkruan gjithashtu një marrëveshje paraprake për kërkimin e energjisë.
Së fundmi, Turqia ka ndryshuar qasje në kuadër të politikës së saj “Një Libi” dhe ka intensifikuar kontaktet edhe me fraksionin lindor të Libisë. /mesazhi
