Analistët po u bien kambanave të alarmit për politikën e Greqisë për të kërkuar lidhje më të ngushta me Izraelin, përfshirë pjesëmarrjen e saj në një samit trepalësh të mbajtur të hënën në Izrael.
Të hënën, kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu, kryeministri grek Kyriakos Mitsotakis dhe udhëheqësi i administratës greko-qipriote, Nikos Christodoulides, u takuan në një samit trepalësh në Kudsin Perëndimor. Takimi i dha rëndësi të madhe bashkëpunimit në mbrojtje ndërsa Netanyahu, gjithnjë e më i izoluar në skenën ndërkombëtare, u pa gjerësisht si një person që kërkonte lidhje më të ngushta me Mitsotakisin.
Disa analistë thonë se Mitsotakis do të gjykohet ashpër nga historia për takimin me Netanyahun ndërsa të tjerë argumentojnë se ai dështoi në një provë morale dhe ligjore duke e quajtur Izraelin “shtet demokratik”.
Në prill të këtij viti, Mitsotakisi vizitoi Netanyahun, duke u bërë udhëheqësi i parë evropian që e takoi atë në Izrael që kur Gjykata Ndërkombëtare Penale (GJNP) lëshoi urdhër arresti për krimet e tij të dyshuara të luftës në Gaza.
Heidi Matthews, anëtare e Fakultetit në Shkollën e Drejtësisë Osgoode Hall në Universitetin e Yorkut; Neve Gordon, profesor izraelit në Universitetin Queen Mary të Londrës dhe Gentian Zyberi, ekspert i së drejtës ndërkombëtare dhe të drejtave të njeriut në Qendrën Norvegjeze për të Drejtat e Njeriut në Universitetin e Oslos, folën për Anadolu lidhur me takimin kontrovers të udhëheqësve këtë javë.
– Shqetësime ligjore
Heidi Matthews tha se pjesëmarrja e Mitsotakisit në samitin e përbashkët me Izraelin dhe Administratën Greko-Qipriote sinjalizoi se Athina është e gatshme të ndjekë interesat e saj politike rajonale “në kurriz të pajtueshmërisë me të drejtën ndërkombëtare”.
Ajo tha se Greqia tashmë ka “histori bashkëpunimi në gjenocidin e Izraelit në Gaza”, veçanërisht duke lehtësuar dërgesën e ngarkesave ushtarake dhe materialeve me përdorim të dyfishtë përmes ujërave territoriale dhe porteve greke.
Matthews tregoi se si avokatët grekë e sfiduan zyrtarisht qeverinë këtë javë mbi përdorimin e planifikuar të portit të Heraklionit nga një anije e quajtur “Ocean Gladiator”, duke pretenduar shkelje të traktatit të tregtisë së armëve. Ajo tha se anija mbante mbi 1.600 tonë municione të prodhuara në SHBA të destinuara për Izraelin, duke e përshkruar atë si “një nga dërgesat më të mëdha të tilla që nga 7 tetori 2023”, dita kur filloi lufta gjenocidale e Izraelit.
Sipas Matthews, sfida ligjore duket se ka rezultuar në ndryshimin e itinerarit të synuar nga anija. Ajo shtoi se pjesëmarrja e Greqisë në samit duket se është inkurajuar nga Rezoluta 2803 e Këshillit të Sigurimit të OKB-së, e cila mbështet planin 20-pikësh të paqes të presidentit të SHBA-së, Donald Trump për Gazën.
Matthews tha se si plani ashtu edhe rezoluta janë kritikuar gjerësisht për shkelje të parimeve themelore të së drejtës ndërkombëtare, përfshirë “të drejtën e patjetërsueshme të popullit palestinez për vetëvendosje”.
“Pavarësisht të ashtuquajturit armëpushim, gjenocidi i Izraelit në Gaza vazhdon”, tha Matthews duke shtuar se Rezoluta 2803 “nuk ka ndryshuar detyrimet ligjore të të gjitha shteteve në lidhje me pushtimin e paligjshëm të Palestinës nga Izraeli”.
Duke iu referuar vendimeve të lëshuara nga Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë (GJND) në vitin 2024 dhe më vonë, Matthews tha se gjykata e kishte bërë të qartë se shtetet e treta ishin të detyruara ligjërisht të mos ndërmarrin veprime që njohin situatën e paligjshme të krijuar nga prania e vazhdueshme e Izraelit në territoret e pushtuara palestineze, përfshirë Gazën.
Në këtë kontekst, ajo tha se marrëveshja e Greqisë për të thelluar bashkëpunimin me Izraelin në çështjet e sigurisë, mbrojtjes dhe ushtarake, përfshirë sigurinë detare, do të shkelte detyrimet e saj ligjore ndërkombëtare ndaj Palestinës.
– Paralajmërime për bashkëpunim dhe detyrime ndaj GJND-së
“Kryeministri Mitsotakis po kontribuon në çmontimin e rendit ligjor pas Luftës së Dytë Botërore duke vizituar kryeministrin Netanyahu”, tha Gordon, studiuesi i lindur në Izrael.
Ai theksoi se Netanyahu kërkohet nga GJND-ja dhe shtoi se udhëheqësit botërorë duhet të kërkojnë arrestimin e tij në vend që ta nderojnë atë.
“Kështu, Mitsotakisi është bashkëpunëtor në shkeljen e së drejtës ndërkombëtare”, shtoi ai.
– Pritjet nga ekspertët e së drejtës ndërkombëtare
Zyberi tha se ekziston një pritje për krerët e shteteve ose qeverive që planifikojnë të vizitojnë Izraelin. “Komenti i vetëm që kam për vizita të tilla nga krerët e qeverive të çdo vendi është që ata të kërkojnë që Izraeli të përmbushë detyrimet e tij të së drejtës ndërkombëtare”, tha Zyberi.
Ai tha se këto detyrime përfshijnë respektimin e armëpushimit të arritur në tetor, lejimin e ofrimit të ndihmës së mjaftueshme humanitare, përfshirë ilaçe dhe tenda, duke ndaluar vendbanimet e paligjshme dhe duke i dhënë fund pushtimit të paligjshëm, siç u kërkua nga Asambleja e Përgjithshme e OKB-së vitin e kaluar.
