Nga Elis Gjevori, MEE
Autoriteteve shqiptare po u kërkohet të arrestojnë dhe të gjykojnë rabinin kryesor të vendit për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit të kryera si pjesë e gjenocidit të Izraelit në Gaza, zbulon ekskluzivisht Middle East Eye.
Të mërkurën, një çështje kundër Yoel Kaplan, një shtetas izraelito-amerikan, ushtar aktiv izraelit dhe kreu i komunitetit të vogël hebre të Shqipërisë, iu dorëzua prokurorit të përgjithshëm në Tiranë.
Kaplan e ndan kohën e tij midis Izraelit, Shqipërisë dhe Selanikut, Greqi, ku ai gjithashtu drejton një komunitet të vogël hebre. Ai është fotografuar në Gaza dhe videot e tregojnë atë në uniformë me batalionin e 55-të të divizionit të 98-të të ushtrisë izraelite.
Qendra Ndërkombëtare e Drejtësisë për Palestinezët (ICJP), një grup i të drejtave me bazë në Mbretërinë e Bashkuar, tha të mërkurën se kishte “paraqitur një njoftim zyrtar në Policinë shqiptare në lidhje me një anëtar të [ushtrisë izraelite] të dyshuar për pjesëmarrje në krime lufte”.
“Kemi arsye të besojmë se ky individ është aktualisht i pranishëm brenda juridiksionit shqiptar dhe se policia vendase duhet ta hetojë dhe arrestojë atë urgjentisht”, thuhet në deklaratë. ICJP nuk e emëroi të dyshuarin për arsye ligjore.
Burime në Shqipëri konfirmuan për Middle East Eye se i dyshuari është Kaplan. Në mars, ICJP nisi Koalicionin Global 195, një rrjet ligjor ndërkombëtar që ndjek krimet e luftës dhe krimet kundër njerëzimit të kryera nga Izraeli në Gaza.
Divizioni i 98-të operoi në Gaza nga rreth dhjetorit 2023 deri të paktën në gusht 2024 dhe besohej se Kaplan ishte aktiv rreth Khan Younis, në jug të Rripit.
MEE raportoi dhjetëra vdekje civile ndërsa njësia e Kaplan vepronte në Khan Younis, dhe pjesa më e madhe e qytetit u shkatërrua ose u dëmtua përpara se Divizioni i 98-të të ridislokohej në Liban në tetor 2024.
Batalioni i Kaplan ishte aktiv në Khan Younis kur forcat izraelite qëlluan fëmijë dhe shënjestruan spitale, ambulanca dhe shkolla ku mijëra civilë ishin strehuar.
Rabini kryesor i Shqipërisë duhet ndiqet sipas Nenit 7 të kodit penal të Shqipërisë, i cili mbulon qytetarët e huaj që kryejnë krime jashtë vendit, duke përfshirë “krime kundër njerëzimit”.
Si nënshkruese e Gjykatës Ndërkombëtare Penale (ICC) dhe Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë (ICJ), Shqipëria është e detyruar të hetojë, thotë ICJP.
Misioni i Rabinit në Ballkan
Në shtator 2024, MEE zbuloi pamje video të postuara në mediat sociale të Kaplan duke festuar mbi një tank mes shkatërrimit të përhapur në Gaza.
“Rabini Yoel Kaplan, një përfaqësues i Chabad Shliach në Shqipëri, i cili u kthye në Izrael pas 7 tetorit dhe ka luftuar kundër Hamasit që nga fillimi i luftës, i bie shofarit [bririt të dashit] për ushtarët e tjerë në Gaza”, shkruhej në mbishkrim.
Pas këtij zbulimi, MEE kontaktoi Kaplanin me telefon në lidhje me rolin e tij në Gaza.
“Unë jam shumë aktiv [në ushtri] dhe mendoj se është koha të jem aktiv sepse nëse jo në këtë luftë, kur?”, tha Kaplan, duke pretenduar se Izraeli po luftonte “për familjet hebraike” në të gjithë botën.
I lindur në Brooklyn, New York, Kaplan dhe familja e tij më vonë emigruan në Izrael, duke u vendosur në qytetin e Safed.
Ai studioi në seminarin fetar në Jerusalem dhe New York, duke përfunduar studimet e tij në vitin 1998.
Rabini është anëtar i lëvizjes Chabad-Lubavitch, një nga grupet më të mëdha hasidike në botë, me rreth 90,000 anëtarë.
Ideologjia e saj ultra-ortodokse dhe mesianike është lidhur shpesh me politikat e ashpra të kolonizimit. Kaplan është bashkuar me këtë rrymë, e cila e paraqet pushtimin e tokës palestineze nga Izraeli dhe zgjerimin territorial si një mision hyjnor.
Në Ballkan, lëvizja Chabad, e cila nuk kishte prani para mbërritjes së Kaplan në Shqipëri, tani ka vende në të gjithë rajonin.
Rabini Kaplan u largua nga Shqipëria pas 7 tetorit 2023 dhe i tha MEE-së se zgjodhi të “paraqitej dhe të ishte pjesë e njësisë [ushtarake]”, në luftën e ardhshme në Gaza.
Kur MEE foli me Kaplanin në nëntor 2024, ai tha se sapo kishte ardhur nga luftimet në Liban, të cilin Izraeli e pushtoi më 1 tetor të atij viti.
Kaplan në fushën e betejës
Informacioni nga burime të hapura tregon se Divizioni i 98-të u tërhoq nga Gaza në gusht 2024 dhe u ridislokua në Izraelin verior në fund të shtatorit, një afat kohor që përputhet me rrëfimin e Kaplanit.
Në shtator 2024, Kanali 14 i Izraelit shfaqi pamje të Rabinit Yoel Kaplan duke qëndruar i veshur me veshje të plota ushtarake dhe një armë të varur mbi shpatull, përpara një tanku në Rafah, duke i fryrë shofarit (bririt të dashit).
Kaplan e pa rolin e tij si yshtësin e ushtarëve, të cilët i përshkroi si “e gjithë kjo forcë e fuqishme”, me zell fetar mesianik përpara se t’i dërgonte në betejë dhe t’u binte për ta “shofarit të Mesias, të shpëtimtarit që të gjithë presim dhe shpresojmë se do të vijë”.
Ai shpjegoi se misioni i tij kryesor është “forcimi i shpirtit të luftimit”. Kaplan tha se ishte “thelbësore” t’u shpjegohej ushtarëve se “ata janë pjesë e enigmës së plotë të shpëtimit të popullit të Izraelit, e ringjalljes së popullit të Izraelit dhe se secili prej tyre po kryen një mision kritik”.
Kaplan tha se mbledhja e ushtarëve për luftë i shkaktoi “dridhje”. Pas një takimi me djalin e tij të madh në Gaza, ai deklaroi se me “krenari të madhe për të gjithë Izraelin që baba dhe bir janë në luftë”.
“Kam mbështetjen e qeverisë shqiptare”
Veprimet izraelite në Gaza kanë tërhequr gjithashtu protesta në Shqipëri.
Kaplan qeshi me protestat pro-palestineze në Shqipëri si të vogla dhe të parëndësishme, duke thënë: “E dini, ne e themi si shaka… publiciteti i keq është prapëseprapë publicitet i mirë.”
“Kam mbështetjen e qeverisë [shqiptare]. Mendoj se nuk do të ndikojë në asgjë”, tha rabini.
Kur MEE pyeti nëse kishte tension midis pjesëmarrjes së tij në luftërat e Izraelit dhe rolit të tij si udhëheqës shpirtëror i komunitetit hebraik të Shqipërisë dhe Ballkanit në përgjithësi, ai u përgjigj thjesht: “Jo”.
Në televizionin shtetëror të Shqipërisë RTSH, Kaplan e portretizon veten si apolitik, një njeri i paqes dhe dialogut ndërfetar.
Kaplan i kërkoi vazhdimisht MEE-së të mos raportonte bisedën për rolin e tij në luftën e Gazës, megjithëse mbeti e regjistruar.
Ai përsëriti: “Unë preferoj, e dini, të mos e përmend këtë… nga ana juaj. Të mos krijoj problem nga kjo, nga kjo ide… Po ju kërkoj të mos e përmendni këtë dhe të mos e vendosni këtë si pjesë të intervistës.”
Kaplan donte në vend të kësaj ta drejtonte bisedën drejt jetës hebraike në Shqipëri dhe në Ballkanin në përgjithësi.
Ditën që MEE foli me rabinin, Gjykata Ndërkombëtare Penale lëshoi urdhër-arreste për kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu dhe ish-ministrin e Mbrojtjes Yoav Gallant për krime lufte të dyshuara dhe krime kundër njerëzimit në Gaza.
“Çdo hebre, të gjithë duhet të jenë të mërzitur për këtë [vendim],” tha Kaplan.
“Nuk jam pjesë e intervistës suaj”
I pyetur të përgjigjej për situatën e rëndë humanitare në Gaza, Kaplan përsëriti pikat e diskutimit të propagandës së qeverisë izraelite, të cilat ishin hedhur poshtë prej kohësh, se Hamasi po vidhte ndihmë humanitare.
Kaplan u shqetësua dhe pretendoi se kishte mbajtur, në “dhjetë gishtat e tij, foshnje që ishin [futur] në furrë nga terroristët”. Por nuk ka prova për pretendime të tilla, të cilat janë diskredituar gjerësisht.
“Nuk kam asnjë mendim për këtë,” tha Kaplan, në përgjigje të një pyetjeje nëse ai beson në një zgjidhje me dy shtete me një shtet palestinez pranë një shteti izraelit.
Kur u pyet për vendbanimet në Bregun Perëndimor të pushtuar, Kaplan ofroi të vinte MEE në kontakt me ambasadën izraelite në Shqipëri.
Ai tha gjithashtu se nuk kishte asnjë koment dhe “asnjë ide” për hetimet e GJND-së dhe GJND-së ndaj udhëheqësve dhe forcave ushtarake izraelite për krime të dyshuara në Gaza. Ai tha se nuk e dinte që ushtarët mund të përballeshin me përgjegjësi sipas ligjit shqiptar.
I pyetur nëse kishte ndonjë tension midis shërbimit si rezervist izraelit dhe të qenit kryerabin në Shqipëri, Kaplan tha: “Jo, shumë nga rabinët në të gjithë botën janë pjesë e kësaj.”
“Nuk jam i interesuar të flas për këto çështje, në rregull… Nuk jam pjesë e intervistës suaj”, tha Kaplan. “Intervista ka mbaruar dhe nuk ndodhi nga ana ime. Nuk kam asgjë për të thënë për këtë çështje dhe kaq. /Tesheshi.com/
*Elis Gjevori është gazetar me banim në Stamboll. Puna e tij fokusohet te Ballkani, Turqia dhe Lindja e Mesme.
