Therja nga iriqi i detit kërkon largim të menjëhershëm të gjembave dhe trajtim të kujdesshëm të plagëve
Iriqët e detit janë krijesa të vogla detare të mbuluara me gjemba, që gjenden pothuajse në të gjitha ujërat e botës. Therja nga to shkakton dhimbje të menjëhershme, ndërsa kontakti mund të sjellë skuqje, ënjtje dhe, në raste më të rënda, simptoma serioze si dobësi, shok apo paralizë.
Iriqët e detit zakonisht gjenden në ujëra të cekëta, aty ku njerëzit pushojnë, prandaj kontakti aksidental dhe therja ndodhin shpesh.
Kontakti me iriqin e detit, një dhimbje me komplikacione serioze
Therja nga iriqi i detit është shumë e dhimbshme. Shumica e njerëzve theren kur shkelin padashje mbi to apo i prekin, gjë që ndodh shpesh në ujë të turbullt, pasi gjatë ditës fshihen në çarje të shkëmbinjve.
Simptomat e therjes nga iriqi i detit
Therja shkakton dhimbje të fortë dhe të menjëhershme. Në lëkurë shfaqen shpime të vogla që mund të infektohen lehtë nëse nuk trajtohen me kujdes. Zona rreth plagës shpesh skuqet, fryhet dhe, nëse gjemba kalon thellë në lëkurë (gjë që ndodh shpesh), vendi i therjes mund të duket si një mavijosje blu-e zezë.
Therje të shumta e të thella mund të jenë shumë të rrezikshme, sidomos nëse shfaqen këto simptoma:
▪ dobësi,
▪ dhimbje muskulore,
▪ shok,
▪ paralizë,
▪ lodhje e rënduar.
Këto mund të çojnë në ndalim frymëmarrjeje dhe kërcënimi për jetën.
Si ndodh therja?
Iriqi i detit ka dy mekanizma mbrojtës. I pari është pasiv dhe i përhershëm, gjembat e gjata dhe shpesh helmuese, të cilat mund të shpojnë lehtë lëkurën. Gjembat mund të thyhen dhe të mbeten të ngulitura në trup.
Mekanizmi i dytë është më aktiv, quhet pedicelari. Këto janë gjemba të vegjël që mund të çlirojnë helm. Therja e drejtpërdrejtë shkakton dhimbje të fortë, sidomos sepse gjembat mund të futen thellë në inde.
Si të veprohet në shtëpi
Nëse theresh nga iriqi i detit, të gjitha pjesët e ngulitura duhet të hiqen menjëherë me piskatore.
Për pjesë shumë të vogla të pedicelarisë mund të përdoret kujdesshëm brisk rroje për t’i hequr pa dëmtuar lëkurën. Më pas zona duhet larë me ujë të ngrohtë dhe sapun.
Për të lehtësuar dhimbjen fillestare mund të merren qetësues si ibuprofeni apo paracetamoli. Zona mund të lyhet me krem antibiotik 3 herë në ditë. Nëse shfaqet kruajtje, mund të përdoret krem kortikosteroid, si hidrokortizoni.
Megjithatë, nëse shfaqen shenja infeksioni, si ënjtje, ngrohje, skuqje, temperaturë apo dhimbje në rritje, përdorimi i hidrokortizonit duhet ndërprerë dhe duhet kërkuar ndihmë mjekësore.
Kur duhet të shkoni te mjeku?
Në rast plagësh të thella, vizita te mjeku është e domosdoshme, sidomos nëse dhimbja vazhdon më shumë se katër ditë pas therjes.
Gjithashtu, nëse shfaqen shenja infeksioni ose simptoma si:
▪ dobësi muskulore,
▪ paralizë,
▪ dhimbje të forta muskulore,
▪ lodhje ekstreme,
▪ duhet kërkuar menjëherë ndihmë mjekësore.
Nëse dyshohet se një gjemb ka mbetur në trup, mjeku mund të rekomandojë një rreze X për të përcaktuar vendndodhjen dhe ta heqë atë. Mund të nevojitet edhe vaksinë kundër tetanozit.
Nëse ka infeksion, zakonisht jepen antibiotikë që duhet të përdoren deri në fund të periudhës së rekomanduar, edhe nëse simptomat zhduken më herët. Për infeksione më të rënda mund të kërkohet shtrim në spital dhe trajtim me antibiotikë intravenoz.
Nëse gjembat janë futur thellë ose ndodhen afër nyjeve, mund të jetë e nevojshme ndërhyrja kirurgjikale për t’i larguar.
A mund të shkaktojë therja probleme të tjera shëndetësore?
Nëse nuk trajtohet, therja nga iriqi i detit mund të sjellë komplikime serioze. Më e zakonshmja është infeksioni i plagës, që mund të përkeqësohet shpejt.
Gjembat e mbetura mund të lëvizin më thellë në inde, duke dëmtuar muskuj, kocka ose nerva. Kjo mund të shkaktojë nekrozë (vdekje të indeve), ngurtësim nyjesh ose artrit. Nëse dyshohet për nekrozë, duhet shkuar menjëherë në spital.
Në raste shumë të rralla mund të ndodhë vështirësi në frymëmarrje ose ndalim i saj, një situatë që kërkon trajtim urgjent me oksigjen dhe, në disa raste, frymëmarrje të asistuar.
