Titulli i kërkimit tim është: “Njeriu në Xhuzin ‘Amme”, i cili është trajtuar sipas metodës së tefsirit tematik. Metodologjia ime në këtë hulumtim ka qenë si vijon:
Kam shfletuar disa tefsire dhe në veçanti ato që kanë komentuar ajetet përkatëse. Pas kësaj kam tentuar t’i përmbledh ato kuptime në një stil të shkurtër dhe të qartë për lexuesin, duke u përpjekur të mbledh dobitë që qëndrojnë brenda kornizës së tefsirit tematik. Tefsiret e përdorura janë: Taberiu, Kurtubiu, Ibn Kethiri, Sheukaniu, Sa’diu dhe Ibn Uthejmini, Allahu i mëshiroftë të gjithë me mëshirën e Tij të gjerë.
Kam arritur në përfundimin se etapat e trajtimit të njeriut në Xhuzin ‘Amme janë:
Njeriu dhe fati i pashmangshëm
Njeriu dhe reflektimi/meditimi
Njeriu dhe krijimi
Njeriu dhe tirania
Njeriu dhe sprova
Nuk kam vendosur shënime margjinale për hir të shkurtësisë dhe të kuptimit të drejtpërdrejtë të asaj që është paraqitur. Kjo sepse kam synuar të ndërthur fjalët e dijetarëve – Allahu i mëshiroftë – dhe të përmbledh dobitë e tyre duke i paraqitur në një formë të lidhur e të qëndrueshme. Kushdo që dëshiron më tepër, le t’u referohet burimeve origjinale në tefsiret e sipërpërmendura.
Në fund, kjo është një përpjekje modeste, e cila ka hapësirë për më tëpër. Synimi im ka qenë të flasë shkurt dhe qartë. I lutem Allahut të Lartësuar që të na furnizojë me leximin e Librit të Tij gjatë natës dhe ditës, të na ndihmojë në meditimin mbi të dhe në zbatimin e tij, si dhe të na bëjë të kuptojmë thellësisht përmbajtjen e tij. Gjithashtu i lutem Atij që Kurani të jetë dëshmi në favorin tonë e jo kundër nesh. Vërtet, Ai është më Madhështori tek i Cili kërkohet dhe më i Denji për t’iu përgjigjur lutjeve. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi Profetin tonë Muhamedin, mbi familjen dhe shokët e tij.
Njeriu dhe fati i pashmangshëm
Allahu i Lartësuar thotë: “E kur të vijë Katastrofa më e madhe. Atë ditë njeriu do të kujtojë përpjekjet e veta.”[1]
Katastrofa më e madhe është Dita e Kiametit. Allahu na njofton në këtë ajet për “at-Tâmmeh el-Kubra”, një nga emrat e Ditës së Kiametit, e cila mbulon dhe përfshin çdo fatkeqësi tjetër, duke i tejkaluar ato me madhështinë e tmerrit të saj. Disa dijetarë kanë thënë se ajo është fryrja e dytë në sur. Fjala e Allahut “E kur të vijë Katastrofa më e madhe” nënkupton kohën kur banorët e xhenetit do të drejtohen drejt xhenetit dhe banorët e zjarrit drejt zjarrit. Në atë çast njeriu do të kujtojë atë që ka vepruar, të mirën dhe të keqen, duke e parë të shënuar në librin e veprave të tij. Allahu thotë: “Dhe Ne do t’ia nxjerrim atij Ditën e Kiametit një libër, të cilin do ta gjejë të hapur: Lexo librin tënd, mjafton sot vetja jote si llogaritës kundër teje.”[2]
Atë ditë njeriu do ta lexojë librin e tij dhe do të kujtojë çfarë ka bërë. Por sot, në dynja, shumicën e veprave i kemi harruar, qoftë të mira, të kota apo të këqija. Ditën e Kiametit do t’i shohim të gjitha të paraqitura para nesh dhe do të dëgjojmë: “Lexo librin tënd!”. Vetë njeriu do të jetë dëshmitar kundër vetesAllahu thotë gjithashtu: “Dhe atë ditë do të sillet Xhehenemi. Atë ditë njeriu do të kujtojë, por si do t’i shërbejë atij të përkujtuarit?!”[3]
Ky ajet i madhërishëm na përshkruan momentin kur Xhehenemi do të sillet, i tërhequr me shtatëdhjetë mijë zinxhirë, e me çdo zinxhir do ta tërheqin shtatëdhjetë mijë melekë, siç transmetohet tek Sahihu i Muslimit. Xhehenemi do të ketë zëra të ashpra dhe britma të frikshme. Në atë çast njeriu do të kujtohet, do të reflektojë dhe do të pendohet për veprat e tij të këqija, për mohimin dhe mëkatet e kryera në dynja. Por pendesa nuk do t’i vlejë, sepse koha e saj ka kaluar, dhe tashmë ka ardhur koha e llogarisë. Besimi i vërtetë është besimi në të padukshmen, para se të shihet e vërteta. Allahu thotë për ata që besojnë: “(Janë) ata që besojnë në të padukshmen.”[4]. Por atë ditë, kur e vërteta shfaqet para syve, kujtimi dhe besimi nuk do të kenë më vlerë. Njeriu do të thotë: “Ah, sikur të kisha përgatitur diçka për jetën time!”[5]
Në një ajet tjetër, Allahu thotë: “Dhe njeriu do të thotë: Ç’ka vallë kjo (tokë)?!”[6]
Ky ajet njofton se, kur të ndodhë tërmeti i madh i Ditës së Kiametit, njeriu do të habitet dhe do të pyesë për gjendjen e tokës. Disa dijetarë kanë thënë se kjo i referohet njeriut jobesimtar, ndërsa të tjerë kanë thënë se i përfshin të gjithë njerëzit. Pas një kohe të gjatë qetësie, toka do të lëvizë, do të tronditet dhe do të nxjerrë nga brendësia e saj të vdekurit, nga i pari deri tek i fundit. Pastaj toka do të shndërrohet dhe njerëzit do të dalin para Allahut, Një të Vetmit dhe Ngadhënjyesit. Fjala “Ç’ka vallë kjo?” është një shprehje habie për shkak të madhështisë së tmerrit që do të ndodhë.
Allahu thotë: “O njeri! Ti je duke u përpjekur vazhdimisht drejt Zotit tënd, dhe do ta takosh Atë”[7]
Fjala “kâdih” nënkupton përpjekjen e vazhdueshme me lodhje. Ky ajet i drejtohet çdo njeriu, besimtar apo jobesimtar, duke i kujtuar se çdo vepër që ai bën është një udhëtim drejt Allahut. Në fund, njeriu do të takohet me veprën e tij: nëse është e mirë, do të gjejë shpërblim, nëse është e keqe, do të gjejë ndëshkim. Fjalët “drejt Zotit tënd” nënkuptojnë se çdo mund dhe çdo lodhje përfundimisht përfundon tek Allahu, sepse jeta përfundon me vdekjen dhe pas vdekjes njeriu kthehet tek Krijuesi i tij. Edhe mëkatarët, pavarësisht veprave, në fund do të dalin para Allahut. Dallimi është se besimtari do të paraqitet me vepra që e kënaqin Allahun, ndërsa mëkatari do të paraqitet me vepra që e hidhërojnë Atë. Allahu thotë: “Vërtet tek Ne është kthimi i tyre, pastaj tek Ne është llogaria e tyre.”[8]
Prandaj, çdo njeri duhet ta dijë se përpjekja e tij është e dobët dhe e kufizuar. Nëse mundet ta bëjë këtë përpjekje në bindjen e Allahut, atëherë le ta bëjë. Fjala e Allahut “e do ta takosh Atë” nënkupton se njeriu do të takohet me veprat e veta dhe me shpërblimin ose ndëshkimin e tyre.
Njeriu dhe meditimi
Allahu i Lartësuar thotë: “Le të shikojë njeriu ushqimin e tij.”[9]
Është thënë se këtu me “njeri” nënkuptohet jobesimtari që mohon njësimin e Allahut, dhe është thënë gjithashtu se fjala ka kuptim të përgjithshëm për të gjithë njerëzimin. Pra, a nuk duhet që ky njeri të reflektojë mbi ushqimin e tij, mbi atë që ha e pi? Si e krijoi Allahu dhe e solli atë ushqim, nga ku hyn dhe nga ku del? Ky është një shikim i zemrës përmes të menduarit, pra një thirrje që ai të meditojë mbi këtë ushqim që është baza e jetës së tij dhe të mendojë sesi Allahu i ka bërë të gatshme shkaqet e jetesës së tij, në mënyrë që ai të përgatitet për botën tjetër.
Njeriu duhet të përkujtojë në këtë ajet edhe fjalën e Allahut të Lartësuar: “A e shihni atë që mbillni? A e mbillni ju, apo Ne jemi mbjellësit? Sikur të donim, Ne do ta bënim atë kashtë të thyer dhe ju do të habiteshit: “Ne jemi dëmtuar, përkundrazi ne kemi mbetur pa përfitim”[10] Pra, kush e bëri që kjo bimë të rritet dhe të bëhet ushqim i gatshëm për ne? Është Allahu i Lartësuar. Për këtë arsye Ai tha: “Sikur të donim, Ne do ta bënim kashtë të thyer”, që do të thotë: pasi ta nxjerrim atë, Ne mund ta shkatërrojmë që të mos përfitoni prej tij. Ky ajet është një thirrje për ruajtjen e begative me falënderim dhe me besim, si dhe një sqarim i mirësisë së Allahut ndaj robërve të Tij, duke u bërë të gatshme shkaqet e jetës së tyre.
Allahu i Lartësuar thotë: “Le të shikojë njeriu se prej çfarë është krijuar!”[11]
Ky ajet fisnik i thërret njeriut që mohon ringjalljen pas vdekjes dhe që mohon fuqinë e Allahut, që të mendojë dhe të meditojë: Prej çfarë e krijoi Allahu i Lartësuar? Ai thotë: “Është krijuar nga një ujë që derdhet me forcë”, d.m.th. prej ujit të burrit. Allahu e ka përshkruar këtë ujë si “të dobët, të nënçmuar”, dhe në një ajet tjetër si “nutfe” (pikë e vogël uji). Prej këtij uji të pavlerë u krijua njeriu. E çuditshme është që ai, i krijuar prej këtij uji të dobët, pastaj ta ketë zemrën më të fortë se guri, përveç atyre zemrave që Allahu i butëson me fenë e Tij. Kjo është një nga metodat e Kuranit për të pohuar ringjalljen, duke argumentuar me krijimin e parë: Ai që e krijoi në fillim, është i fuqishëm ta rikrijojë. Ky ajet gjithashtu ia kujton njeriut dobësinë e origjinës së tij dhe e udhëzon që të pranojë ringjalljen, sepse Ai që është i fuqishëm për krijimin e parë, është edhe më i fuqishëm për rikthimin. Siç thotë Allahu: “Ai është që fillon krijimin, pastaj e përsërit atë, dhe kjo është edhe më e lehtë për Të.”[12]
Allahu i Lartësuar thotë: “Ia mësoi njeriut atë që nuk e dinte”[13]
Allahu i kujton njeriut begatinë e madhe që i mësoi shkrimin me laps, gjë që ai nuk e dinte, dhe e nderoi e fisnikëroi atë me diturinë. Allahu e nxori njeriun nga barku i nënës së tij duke mos ditur asgjë, e pastaj ia dha dëgjimin, shikimin dhe zemrën. Ai thotë: “Allahu ju nxori nga barku i nënave tuaja, pa ditur asgjë. Pastaj ua dha dëgjimin, shikimin dhe zemrat që të bëheni falënderues.”[14]
Allahu ia bëri të lehta shkaqet e diturisë: ia mësoi Kuranin, ia mësoi urtësinë, ia mësoi shkrimin me të cilin ruhen dituritë, përcaktohen të drejtat dhe bëhet mjet komunikimi mes njerëzve.
Është thënë se me “njeri” këtu nënkuptohet Ademi (a.s.), sepse Allahu thotë: “Dhe Ai ia mësoi Ademit emrat e të gjithave.”[15] Është thënë gjithashtu se nënkuptohet Muhammedi (a.s.), duke u bazuar te fjala e Allahut: “Dhe Ai të mësoi ty atë që nuk e dije.”[16] Por mendimi më i përhapur është që fjala “njeri” këtu ka kuptim të përgjithshëm për gjithë njerëzimin.
Njeriu dhe krijimi
Allahu i Lartësuar thotë: “E krijoi njeriun prej gjakut të ngjizur.”[17]
Fjala e Allahut “prej gjakut të ngjizur” nënkupton prej gjakut të mpiksur. Fjala “alak” është shumës i “alakah”, që do të thotë gjak i freskët e i mpiksur; nëse rrjedh quhet “mesfuh”. Gjithashtu, “alak” përshkruhet si një krijesë e vogël, e kuqe, që ngjitet, sepse është e lagësht dhe kapet aty ku kalon. Kjo është origjina e fillimit të jetës, pasi njeriu është i lidhur me gjakun: nëse gjaku do t’i zbrazet, ai do të vdesë. Përdorimi i formës shumës tregon se Allahu e ka pasur për qëllim gjithë njerëzimin, ngase të gjithë krijohen nga “alak” pas fazës së “nutfe-s” (pikë ujë). Ky ajet tërheq vëmendjen për fillimin e krijimit të njeriut. Allahu e veçoi njeriun me përmendje, për nderim dhe vlerësim, për shkak të krijimit të tij të mrekullueshëm dhe të mahnitshëm. Është thënë gjithashtu se ky ajet tregon madhështinë e mirësisë së Allahut ndaj njeriut, ngase e krijoi prej një gjëje të dobët si “alak”, e megjithatë e bëri njeri të plotë, të mençur e të dallueshëm.
Allahu i Lartësuar thotë: “Ne e kemi krijuar njeriun në formën më të bukur”[18]
Kjo do të thotë: në formën më të drejtë dhe më të përsosur. Kuptimi është se Allahu e krijoi njeriun dhe e bëri të arrijë kulmin e rinisë, forcën dhe shëndetin. Njeriu është i drejtë në qëndrim, me gjymtyrë të rregullta dhe të hijshme. Është thënë gjithashtu se “në formën më të bukur” nënkupton periudhën e rinisë kur ai është më i fortë. Është thënë gjithashtu se i tillë është dalluar njeriu sepse asnjë kafshë nuk ecën drejt përpara, por përkulet mbi fytyrë, përveç njeriut. Ibn el-Arabiju ka thënë: “Nuk ka krijuar Allahu krijesë më të bukur se njeriu, sepse Ai e krijoi të gjallë, të ditur, të fuqishëm, të vullnetshëm, folës, dëgjues, shikues e të mençur. Këto janë cilësi të Zotit të Lartësuar dhe njeriut i janë dhënë në një shkallë që i përshtatet atij. Megjithatë, Allahu nuk i ngjason askujt, sepse Ai është Dëgjuesi, Shikuesi i përsosur”. Në këtë kuptim disa dijetarë e kanë shpjeguar hadithin e Profetit (a.s): “Allahu e krijoi Ademin në formën e Tij…”[19]
Allahu i Lartësuar thotë: “Vërtet Ne e kemi krijuar njeriun në mundim.”[20]
Kjo do të thotë: Ne e kemi krijuar birin e Ademit në vështirësi, lodhje dhe mundim. Që nga lindja, ai përballet me mundime, qoftë në këtë botë, qoftë në botën tjetër. Në këtë botë ai lodhet duke kërkuar riskun, duke punuar tokën, si dhe në përballjen me fatkeqësitë. Por vështirësia më e madhe është ajo me vetveten: në përpjekjen për të bindur shpirtin për bindje ndaj Allahut dhe për tu larguar nga mëkatet. Ky lloj xhihadi është më i rëndë se përballja me vështirësitë e riskut, sidomos kur njeriu jeton në një mjedis të prishur dhe ndjehet i huaj mes tyre , atëherë përballja bëhet edhe më e vështirë.
Është thënë gjithashtu se kuptimi i “në mundim” është “në drejtësi”, domethënë se njeriu është krijuar në formën më të përsosur të trupit të tij: ecën mbi dy këmbë, me qëndrim të drejtë e me trup të rregullt. Ky ajet i përfshin të dy kuptimet, sepse kur në Librin e Allahut ka një ajet që mbart dy kuptime që nuk e kundërshtojnë njëri-tjetrin, ai ajet i përfshin të dyja, ngase Kurani është më i gjerë dhe më gjithëpërfshirës.
Njeriu dhe tirania (shfrenimi)
Allahu i Lartësuar thotë: “Mallkuar qoftë njeriu, sa jobesimtar i madh është ai!”[21]
Që do të thotë: “U mallkoftë njeriu mohues, sa i madh është kufri (mohimi) i tij!”. Është thënë gjithashtu: “U dënua”, ose është thënë se ajeti i referohet Utejbes, birit të Ebu Lehebit. Shprehja “sa jobesimtar i madh është” shpreh habinë nga teprimi i kufrit të tij. Disa dijetarë kanë thënë se këtu nënkuptohet vetëm jobesimtari, e jo çdo njeri, për shkak të fjalës që vjen pas saj “sa jobesimtar i madh është”. Megjithatë, mund të kuptohet edhe për të gjithë njerëzit, pasi shumica e bijve të Ademit janë jobesimtarë. Siç vërtetohet në hadithin e saktë ku Allahu thotë Ditën e Kiametit: “O Adem! Nxirr prej pasardhësve të tu një grup për Zjarr”. Ai thotë: “O Zoti im, sa është ky grup?”. Allahu thotë: “Nga çdo një mijë, nëntëqind e nëntëdhjetë e nëntë”[22] Në këtë rast, njeriu merret në përgjithësi, ndërsa përjashtimi i besimtarëve është i qartë nga tekste të tjera. Fjala “ma” në këtë ajet është marrë edhe si pyetëse: “Çfarë e ka shtyrë atë drejt kufrit?”. Ose është për habi: “Sa i madh është kufri i tij!”. Mohimi i njeriut është i madh sepse Allahu i ka dhënë mendje, i ka dërguar të dërguarit, i ka zbritur librat dhe i ka mundësuar çdo gjë që ta çonte drejt besimit, e megjithatë ai mohoi. Prandaj mohimi i tij është i rëndë, duke përfshirë çdo lloj mohimi, ndër to edhe mohimin e ringjalljes.
Allahu i Lartësuar thotë: “Jo, por vërtet njeriu kalon kufijtë, kur e sheh veten të pavarur.”[23]
Fjala “Jo” këtu është qortim dhe ndalim për atë që mohoi begatitë e Allahut për shkak të tiranisë së tij. Kuptimi është: njeriu priret të kalojë kufijtë, të bëhet mendjemadh ndaj Zotit të tij. Disa kanë thënë se këtu nënkuptohet posaçërisht Ebu Xheli, por më e saktë është se ajeti ka për qëllim gjithë njerëzimin: çdo njeri, kur mendon se është i pavarur dhe i mjaftueshëm, tejkalon kufijtë. Tirania është tejkalim i kufijve. Kur ai e sheh veten të pasur, harron mëshirën e Allahut. Kur e sheh veten të shëndoshë, harron sëmundjen; kur është i ngopur, harron urinë; kur është i veshur, harron zhveshjen. Ky është tipar i natyrës njerëzore: kur e ndien veten të pasur, bëhet kryelartë. Por besimtari nuk mendon kurrë se është i pavarur nga Allahu, as edhe për një çast. Ai gjithmonë është i varur prej Tij, i lutet për çdo nevojë dhe i drejtohet Atij për çdo vështirësi. Besimtari e di se, nëse Allahu e lë në dorë të vetvetes, ai mbetet në dobësi, paaftësi dhe mangësi, dhe nuk ka në dorë as dobinë, as dëmin. Ky është dallimi thelbësor, sepse për nga natyra njeriu është i prirur për shfrenim, por besimtari shpëton nga kjo. Ky kuptim përforcohet nga ajeti tjetër: “E mori përsipër njeriu, se ai është shumë i padrejtë dhe injorant.”
Allahu i Lartësuar thotë: “Vërtet njeriu është shumë mosmirënjohës ndaj Zotit të tij.”[24]
Këtu nënkuptohet gjinia njerëzore, kur nuk udhëzohet nga Allahu. Ai është mohues dhe mosmirënjohës për begatitë e Zotit, numëron fatkeqësitë dhe harron të mirat. Allahu e furnizon, por ai bëhet edhe më mendjemadh dhe më largues, duke mos pranuar begatitë dhe duke mos falënderuar. Nuk kryen adhurimin dhe bindjen ndaj Allahut. Është thënë se “kenud” është ai që e pengon të mirën dhe nuk jep të drejtat që i takojnë Allahut. Pra, natyra e njeriut është e prirur për përtaci dhe për ta mohuar dhënien e të drejtave, qoftë materiale apo trupore, përveç atij që e ka udhëzuar Allahu dhe e ka nxjerrë nga ky tipar drejt bujarisë dhe kryerjes së detyrimeve.
Allahu i Lartësuar thotë: “Vërtet, njeriu është në humbje.”[25]
Këtu nënkuptohet gjinia njerëzore, dhe Allahu i Lartësuar njofton se biri i Ademit është në shkatërrim, humbje dhe devijim nga e vërteta në çdo gjendje. Është thënë gjithashtu se njeriu, kur plaket dhe bëhet i dobët, hyn në rënie dhe mangësi, përveç besimtarëve, sepse atyre u shkruhen shpërblimet që i bënin në rini edhe kur nuk janë më në gjendje.
Ky njoftim në ajet është i përforcuar nga tre theksime:
Betimi;
Përdorimi i {إنّ};
Përdorimi i {ل} (lam el-te’kid).
Dhe në vend të “në humbje”, Allahu thotë “me të vërtetë në humbje”, që është më e fortë sesa të thuhej vetëm “i humbur”, sepse fjala “në” shpreh gjendjen e zhytjes së plotë. Pra, njeriu është i rrethuar nga humbja nga të gjitha anët.
Humbja është e shkallëve të ndryshme:
Mund të jetë humbje e plotë, si gjendja e atij që humbi dynjanë dhe ahiretin, i mungoi xheneti dhe meritoi zjarrin.
Mund të jetë humbje e pjesshme, në disa aspekte e jo në të gjitha.
Prandaj Allahu e bëri përjashtim vetëm për ata që kanë katër cilësi:
Besimin në Allah dhe besimi nuk arrihet pa dije;
Punën e mirë, që përfshin të gjitha veprat e mira, të jashtme dhe të brendshme, lidhur me të drejtat e Allahut dhe të njerëzve, qofshin ato të detyrueshme apo të pëlqyera;
Këshillimin dhe udhëzimin me të vërtetën , që është besimi dhe puna e mirë, duke i porositur dhe nxitur të tjerët për to;
Këshillimin dhe udhëzimin për durim, në bindje ndaj Allahut, largim nga mëkatet dhe përballimin e kaderit me besim të plotë dhe me durim.
Me dy të parat njeriu e përmirëson vetveten, dhe me dy të fundit ai kontribuon në përmirësimin e të tjerëve. Kur bashkohen këto katër cilësi, njeriu shpëton nga humbja dhe fiton shpërblimin e madh.
Njeriu dhe sprova
Allahu i Lartësuar thotë: “E sa për njeriun, kur e sprovon Zoti i tij dhe e nderon atë dhe e begaton, ai thotë: ‘Zoti im më nderoi’. E kur e sprovon dhe ia kufizon furnizimin e tij, ai thotë: ‘Zoti im më poshtëroi’.”[26]
Domethënia është se kur Zoti i tij e vë njeriun në provë me begati e pasuri, ia jep dhuntitë dhe i shton prej mirësisë së Tij, ai thotë me gëzim dhe krenari: “Zoti im më nderoi”. Kështu, ai e lidh këtë gjendje me nderim të veçantë, pa e pranuar se është vetëm dhunti dhe mirësi nga Allahu.
Ndërsa kur Zoti i tij e sprovon me varfëri, ia kufizon dhe ngushton furnizimin, ia pakëson pasurinë dhe nuk ia zgjeron riskun, ai thotë: “Zoti im më poshtëroi”, duke menduar se kjo është një lloj fyerjeje dhe poshtërimi nga ana e Allahut. Ai harron të falënderojë për shëndetin që i është dhënë, për gjymtyrët e shëndosha, për qetësinë dhe mirëqenien trupore. Për më tepër, ai mendon se Allahu e ka trajtuar padrejtësisht, duke mos i dhënë pasuri siç i ka dhënë dikujt tjetër.
Pra, në begati, ai nuk falënderon, përkundrazi e sheh si diçka që i takon, duke u mburrur me vetveten. Në vështirësi, nuk bën durim, por ankohet dhe kundërshton.
Allahu i Lartësuar e përmend këtë gjendje të njeriut duke e qortuar dhe duke mohuar mendimin e tij të gabuar. Zgjerimi i riskut nuk është gjithmonë shenjë nderimi, as kufizimi i tij shenjë poshtërimi. Të dyja janë vetëm sprovë dhe provim. Allahu thotë: “A mendojnë vallë se Ne ua japim atyre pasurinë dhe fëmijët vetëm që t’u shpejtojmë të mirat? Jo, ata nuk e kuptojnë.”[27]
Prandaj, Allahu u jep pasuri e fëmijë atyre që i do dhe atyre që nuk i do; ashtu siç u ngushton furnizimin disa që i do dhe disa që nuk i do. Në realitet, e gjithë kjo botë nuk vlen tek Allahu as sa krahët e një mushkonje. Po të kishte vlerën e krahëve të saj, nuk do t’i jepte jobesimtarit as një pikë ujë.
Çështja qëndron në faktin se si njeriu reagon ndaj sprovës:
Nëse është i pasur, le ta falënderojë Allahun dhe ta shohë këtë si mirësi e dhunti, jo si nderim të detyrueshëm.
Nëse është i varfër, le të bëjë durim dhe të kërkojë shpërblim prej Allahut, duke e pranuar se kjo është rezultat i mëkateve të tij, e jo padrejtësi nga Zoti.
Pra, besimtari është falënderues kur është mirë dhe durimtar kur është në vështirësi. Ai e di se Allahu nuk e poshtëron e as nuk i bën padrejtësi. Përkundrazi, sprovat janë për të edukuar dhe për ta ngritur shpirtërisht.
Ky ajet përmban një mesazh të qartë: njeriu duhet të mendojë thellë dhe të bëjë llogari me veten:
Pse më dha Allahu pasuri? Që të falënderoj.
Pse më sprovoi me varfëri, sëmundje apo vështirësi? Që të bëj durim.
Kështu, ai duhet të qëndrojë mes mirënjohjes dhe durimit, e jo të sillet me mendjelehtësi dhe mosmirënjohje, ashtu siç vepron shumica e njerëzve.
Burimi: Saaid.org
Përktheu: Elton Harxhi
[1] – Sure Naziat: 34-35.
[2] – Sure Isra: 13-14.
[3] – Sure Fexhr: 23.
[4] – Sure Bekare: 3.
[5] – Sure Fexhr: 24.
[6] – Sure Zelzele: 3.
[7] – Sure Inshikak: 6.
[8] – Sure Gashije: 25-26.
[9] – Sure Abese: 24.
[10] – Sure Uakia:
[11] – Sure Tarik: 5.
[12] – Sure Rum:
[13] – Sure Alak: 5.
[14] – Sure Nahl
[15] – Sure Bekare
[16] – Sure Nisa.
[17] – Sure Alak: 2.
[18] – Sure Tin: 4.
[19] – Buhariu dhe Muslimi.
[20] – Sure Beled: 4.
[21] – Sure Abese: 17.
[22] – Buhariu.
[23] – Sure Alak: 6-7.
[24] – Sure Adijat: 6.
[25] – Sure Asr: 2.
[26] – Sure Fexhr: 15-16.
[27] – Sure Mu’minun: 55-56.
