Gjatëshikimi islam nuk e sheh “xhamaatin” thjesht si një strukturë organizative, por si një frymë që qarkullon nëpër ummet, duke e shndërruar besimin individual në një forcë kolektive. Kur besimtarët punojnë në një rresht të vetëm, me një akide të vetme, ideja shndërrohet nga një ëndërr në realitet dhe nga një thirrje në një projekt që qëndron para stuhive. Në kohën e përçarjes dhe ndarjes, fryma e xhamaatit mbetet arma më e rëndësishme në betejën e mbijetesës.
Xhamaati është një ide hyjnore para se të jetë një organizim njerëzor
Që nga çasti i parë i krijimit të ummetit, bashkimi në të vërtetën ka qenë një ndër bazat e fesë. Kurani urdhëron për të para se të obligojë luftimin: “Dhe kapuni të gjithë së bashku për litarin e Allahut dhe mos u përçani.” [Ali Imran: 103].
Teuhidi, që e bashkon njeriun me Allahun, nuk plotësohet pa unitetin e ummetit në mes tyre. Xhamaati në thelb nuk është thjesht grumbullim numerik, por një lidhje akideje dhe një disiplinë sjellore që bashkon zemrat dhe mendjet rreth një qëllimi të vetëm: ndihmës së fesë.
Në historinë islame, asnjë thirrje nuk u ringrit përveçse kur gjeti këtë kornizë përmbledhëse që e ruajti nga shpërndarja. Çdo ide e madhe nis me një individ, por ajo nuk qëndron pa xhamaatin. Këtu e kuptojmë fjalën e Profetit ﷺ: “Dora e Allahut është me xhamaatin, e kush ndahet, ndahet në zjarr.” (Tirmidhiu).
Nuk synohet me “xhamaat” vetëm ekzistenca fizike, por përkushtimi ndaj metodologjisë që ruan kohezionin e rreshtit dhe e bën idenë më të madhe se individët.
Edhe në mendimin islam bashkëkohor, lëvizjet davetuese e kanë kuptuar se rreziku më i madh për projektin islam nuk është armiku i jashtëm, por kaosi i brendshëm që shkatërron idetë kur mungon institucionalizimi dhe ngrihet individualizmi. Prandaj shkolla e Ikhvanit — nga e cila ka dalë edhe Hamas — u ngrit mbi parimin “organizimi është rruga drejt fuqizimit”, sepse thirrja që nuk organizohet humbet, dhe projekti që nuk ndërtohet shembet, sado të sinqerta të jenë qëllimet e tij.
Puna e organizuar nuk prodhon vetëm efikasitet, por krijon një frymë që lidh zemrat dhe unifikon vizionin. Dhe kur xhamaati ndërtohet mbi shura, mbi edukimin e imanit dhe mbi qartësinë e objektivave, ai shndërrohet në një entitet hyjnor që tejkalon dobësinë e individëve dhe qëndron i fortë përballë historisë.
‘’Xhamaati: një ide hyjnore para se të jetë një organizim njerëzor’’
Teuhidi që e bashkon njeriun me Allahun nuk plotësohet pa unitetin e ummetit. Xhamaati nuk është një grumbullim numerik, por një lidhje akideje dhe një disiplinë sjellore që bashkon mendjet dhe zemrat rreth një qëllimi të vetëm: ndihmën e fesë.
| Besimtar i vetëm (Kufi i kufizuar) | Individë besimtarë (Kufij të shpërndarë) | Xhamaat i organizuar (Forcë kolektive) ndikues |
“Dhe kapuni të gjithë së bashku për litarin e Allahut dhe mos u përçani.”( Sura Ali Imran,103).
Hamas – shembull i udhëheqjes institucionale në kohën e kaosit
Kur e shikojmë përvojën e Lëvizjes së Rezistencës Islame “Hamas”, shohim se ajo përfaqëson një model të rrallë të një xhemati që ka ruajtur ekuilibrin mes imanit dhe institucionit, mes idesë dhe realitetit, mes udhëheqjes dhe rreshtit.
Në një botë ku organizatat treten nën presionin e politikës, Hamas ka arritur ta shndërrojë punën kolektive në një strukturë edukative dhe administrative të qëndrueshme.
Kjo nuk ishte rezultat i një vendimi thjesht organizativ, por fryt i një vetëdije të thellë se rezistenca nuk është vetëm veprim ushtarak, por një menaxhim i përkryer kolektiv i energjive të ummetit. Çdo krah i lëvizjes — nga puna edukative-davetuse, te ajo politike e deri te ajo xhihadiste — ecën me të njëjtën metodologji dhe të njëjtën vizion, duke u drejtuar me shura e jo me dëshira individuale.
Prandaj edhe ka mbetur e qëndrueshme përballë rrethimit dhe komplotit, sepse vendimin e ka bërë kolektiv dhe institucionet e saj i ka mbajtur fleksibël dhe të hapura për kritikë e përmirësim.
Në përvojën e Hamasit shohim se si institucionet prodhojnë qëndrueshmëri:
- Kur vritet udhëheqësi, nuk vritet ideja, sepse xhemati që ka përgatitur një brez të tërë udhëheqësish i shndërron individët në ushtarë të idesë, e jo të udhëheqësit.
- Kur i nënshtrohet presionit politik, ajo mbështetet në një bazë shureje që garanton unitetin e qëndrimit, dhe kështu nuk shembet nga tundimet e nuk rrëshqet në kaos.
Përvoja e Hamasit ka dëshmuar se organizimi nuk është kufizim i lirisë, por kornizë që ruan ekuilibrin mes ixhtihadit dhe bindjes. Sepse mendimi i organizuar nuk e vret kreativitetin, por e orienton drejt qëllimit.
Hamas: model i udhëheqjes institucionale në kohën e kaosit
Hamas ka arritur ta shndërrojë punën kolektive në një strukturë edukative dhe administrative të qëndrueshme, ku çdo krah i lëvizjes ecën me një metodologji dhe vizion të përbashkët që drejtohet me shura e jo me dëshira individuale. Kjo i ka siguruar asaj qëndrueshmëri dhe vazhdimësi.
Integrimi i roleve në një strukturë të vetme
Rezistenca nuk është thjesht një veprim ushtarak, por një strukturë kolektive të cilës i bashkohen të gjitha krahët e lëvizjes për të arritur një qëllim të përbashkët. Ky integrim pasqyron forcën e organizimit institucional.
Krahët kryesorë të lëvizjes:
- Krahu edukativ dhe davetues
- Krahu politik
- Krahu ushtarak i rezistencës
- Krahu financiar dhe social
Mekanizmi institucional në arritjen e qëndrueshmërisë
1. Kur vritet udhëheqësi:
Ideja nuk vritet, sepse xhemati që ka përgatitur një brez të tërë udhëheqësish i shndërron individët në ushtarë të idesë, e jo të udhëheqësit. Pra, struktura qëndron më lart se individi.
2. Kur i bëhet presion politik:
Lëvizja mbështetet në një bazë shureje që garanton unitetin në vendimmarrje. Kjo e bën të pamundur që ajo të shembet nën tundimet politike apo të rrëshqasë drejt kaosit.
Në një kohë kur veprimtaria thirrëse (davet) është bërë e hapur dhe pa kritere të qarta, shfaqet qartë vlera e organizatës që i mëson anëtarët e saj kuptimin e përkushtimit, disiplinës, sinqeritetit në besëlidhje dhe besnikërisë ndaj premtimeve.
Suksesi i Hamasit në ruajtjen e unitetit të saj, pavarësisht ndryshimit të gjeneratave, mërgimeve, burgjeve dhe humbjes së shumë prej udhëheqësve të saj, tregon se institucioni që ndërtohet mbi besimin mbetet më i fortë se çdo komplot.
Lëvizja është shndërruar në një shkollë globale të udhëheqjes së përbashkët, duke bashkuar vendosmërinë politike me fleksibilitetin administrativ, dhe duke ndërthurur parimet e pandryshueshme fetare me kërkesat e realitetit. Ajo nuk heq dorë nga parimet, por krijon metoda të reja – dhe ky është thelbi i mendimit kolektiv të pjekur.
Nga një perspektivë më e thellë, është fryma e bashkësisë ajo që e mbron projektin njëkohësisht nga teprimi dhe nga shpërfillja. Ajo ia kujton individit se vendi i tij është pjesë e një tërësie më të madhe dhe se fitorja nuk i atribuohet një personi, por umetit.
Fryma e bashkësisë është ajo që e mbron projektin si nga teprimi, ashtu edhe nga shpërfillja. Ajo kujton se individi është pjesë e një tërësie më të madhe dhe se fitorja nuk i takon një personi, por të gjithë umetit.
Kjo vetëdije kolektive është ajo që e ka bërë Hamasin të qëndrojë përballë përçarjes së brendshme palestineze dhe përballë presioneve arabe e ndërkombëtare.
Organizata për të ka qenë një mburojë edukative dhe organizative, e cila e ruan idenë nga shpërbërja dhe e riprodhon atë në çdo brez të ri.
Në kohën e individualizmit digjital, përvoja e Hamasit rikthen në mendje kuptimin e “safit” për të cilin Pejgamberi ﷺ i edukonte shokët e tij:
إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِهِ صَفًّا كَأَنَّهُم بُنْيَانٌ مَّرْصُوصٌ )سورة الصف 4).
{Allahu i do ata që luftojnë në rrugën e Tij të rreshtuar, sikur të ishin një ndërtesë e fortë} [Es-Saff: 4].
Kjo ajet nuk ishte vetëm një udhëzim ushtarak, por një parim civilizues: se ummeti nuk fiton, përveçse kur bëhet një trup i bashkuar që vepron me një mendje dhe një qëllim.
Dhe kur brezat e rinj shikojnë sot drejt Hamasit, ata nuk shohin vetëm një organizatë që reziston, por një ide institucionale të edukuar mbi bindjen e vetëdijshme, vendimmarrjen me konsultim dhe harmoninë mes fushës së betejës dhe mendimit.
Është një lëvizje që jeton me idenë, jo me individët; që lëviz sipas metodës, jo sipas emocioneve; që e lidh sexhden në mihrab me përgatitjen në kamp, fjalën në mimber me plumbin në llogore.
Dhe ky është sekreti i mbijetesës së saj pavarësisht rrethimeve, urisë dhe shpifjeve që ka përballuar; sepse thjesht e ka bërë “xhematin” rrugë drejt Allahut, para se të jetë mjet drejt pushtetit apo ndikimit.
Ky ajet nuk ishte thjesht një udhëzim ushtarak, por një parim qytetërues: se një popull nuk fiton veç nëse bëhet një trup i bashkuar që vepron me një mendje dhe një qëllim.
Dhe kur brezat e rinj shikojnë sot drejt Hamasit, ata nuk shohin vetëm një organizatë që reziston, por një ide institucionale të rritur mbi bindjen e ndërgjegjshme, vendimmarrjen me shura dhe harmoninë mes fushëbetejës dhe mendimit.
Është një lëvizje që jeton me idenë, jo me individët; që vepron sipas metodës, jo sipas emocionit; dhe që lidh sexhden në mihrab me përgatitjen në stërvitje, fjalën në minber me plumbin në llogore.
Dhe ky është sekreti i qëndrueshmërisë së saj, pavarësisht rrethimit, urisë dhe shpifjeve që ka përballuar; sepse, thjesht, ajo e ka bërë “bashkësinë” një rrugë drejt Zotit, përpara se të jetë një mjet drejt pushtetit apo ndikimit.
