Nuk është protagonizmi i Akil Panos tashmë, por i një dysheje profesionistësh ligji
Dy juristë të njohur, Klodian Rado dhe Isuf Shehu, janë ata që duan të sfidojnë politikën pas votimit në parlament të ligjit kontravers të Barazisë Gjinore.
Ata e kanë kopsitur ankimimin dhe e kanë çuar te kolegët e tyre në Kushtetuese, duke tentuar t’i bindin, me një gjuhë tejet profesionale në argumentat e tyre, se ligji është krejtësisht antikushtetuese dhe si i tillë duhet rrëzuar.
Kësaj here nuk është protagonizmi i Akil Panos, përzgjedhur selektivisht nga media për ta shndërruar në hero të anti-Barazisë Gjinore, pa ia hequr meritën gjithsesi, por i një dysheje që flet me gjuhën e ligjit, duke tentuar ta zhbëjnë jë ligj të fandaksur të organin më të lartë drejtësidhënës, Gjykatën Kushtetuese.
Ja çfarë ka përpara tashmë trupa rojtare e Kushtetutës, për të cilin duhet të japë një verdikt:
KËRKESË NË GJYKATËN KUSHTETUESE: Pezullimi dhe shfuqizimi i Ligjit nr. 64/2025 “Për Barazinë Gjinore”
1) Kush e ka depozituar kërkesën dhe çfarë kërkohet
Më 29 dhjetor 2025, tre organizata të shoqërisë civile kanë depozituar në Gjykatën Kushtetuese një kërkesë për kontroll kushtetues ndaj Ligjit nr. 64/2025 “Për Barazinë Gjinore”:
Qendra Për Vlerat Konservatore – Koalicioni Shqiptar Pro Familjes dhe Jetës
Degë e Shoqatës “Diaspora për Shqipërinë e Lirë” në Tiranë
Shoqata Forumi Musliman i Shqipërisë
Kërkuesit përfaqësohen nga Av. Dr. Klodian Rado dhe Av. Isuf Shehu.
Subjekte të interesuara në proces: Kuvendi i Republikës së Shqipërisë dhe Këshilli i Ministrave.
Objekti i kërkesës në katër pika:
Pezullim i menjëhershëm i zbatimit të ligjit deri në vendimin përfundimtar të Gjykatës Kushtetuese;
Konstatim i papajtueshmërisë së ligjit me Kushtetutën;
Konstatim i papajtueshmërisë me marrëveshjet ndërkombëtare të ratifikuara;
Shfuqizim i ligjit në tërësi, ose i pjesshëm, sipas vlerësimit të Gjykatës.
2) Pse kërkohet pezullim urgjent
Kërkuesit argumentojnë se ligji, sapo të zbatohet, prodhon pasoja të drejtpërdrejta dhe potencialisht të pariparueshme, sepse ndërhyn në një gamë shumë të gjerë sektorësh:
gjendja civile,
arsimi i fëmijëve,
liria e shprehjes dhe e medias,
liria e ndërgjegjes dhe e besimit,
punësimi dhe marrëdhëniet e punës,
sanksione administrative/disiplinore,
funksionimi koherent i rendit juridik (kode dhe ligje ekzistuese).
Kërkohet pezullimi sepse, sipas kërkesës, vetëm gjendja e mëparshme (status quo ante) ruan sigurinë juridike dhe parandalon efektet zinxhir që mund të lindin në administratë, në institucione arsimore, në media dhe në jetën e përditshme të qytetarëve.
3) Çfarë dispozitash të ligjit kundërshtohen
Kërkesa identifikon një sërë dispozitash që konsiderohen problematike në plan kushtetues, përfshirë:
përmbysja e barrës së provës (Neni 3/3 dhe mekanizmi procedural i parashikuar në ligj),
ripërkufizimi i “gjinisë” si rol shoqëror (Neni 4/ë),
zgjerime të bazave të mbrojtura dhe terminologji që lidhet me identitetin/shprehjen gjinore (p.sh. Neni 6/1),
masa të gjera “integrimi gjinor” në politika, ligje, programe, buxhete (Neni 7),
kuota të detyrueshme 30%–50% dhe kualifikimi i përfaqësimit nën 30% si “diskriminim” (Neni 24),
detyrimi për gjuhë “gjithëpërfshirëse/ndjeshmëri gjinore” në institucione publike, arsim, media, institucione fetare, dhe dokumentacion zyrtar (Neni 10),
mbledhja/përpunimi i të dhënave dhe treguesve gjinorë (Neni 13).
4) Çfarë shkeljesh kushtetuese pretendohen
Kërkesa ngrihet mbi dy shtylla: shkelje proceduriale dhe shkelje substanciale/materiale.
A) Shkelje proceduriale
Sipas kërkuesve, procesi i miratimit ka pasur mungesa serioze të standardeve minimale demokratike dhe kushtetuese, si:
konsultim publik i kufizuar, me pjesëmarrje minimale dhe shumë pak komente në regjistrin elektronik;
mungesë e analizave shoqëruese mbi përputhshmërinë me Kushtetutën dhe me KEDNJ, si dhe mungesë e vlerësimeve ndërsektoriale (penal, civil, familjar, administrativ);
mungesë e raportit real të kostos financiare sipas kërkesave kushtetuese;
dhe, një nga pretendimet kyçe: anashkalimi i votimit “nen për nen”, duke u kryer vetëm votimi “në parim” dhe “në tërësi”, në kundërshtim me nenin 83/1 të Kushtetutës.
B) Shkelje substanciale (çfarë përmban ligji dhe çfarë efektesh sjell)
Kërkesa argumenton se ligji cenon disa parime dhe të drejta kushtetuese, përfshirë (jo vetëm):
parimin e shtetit të së drejtës dhe sigurinë juridike (qartësia/parashikueshmëria e normës);
lirinë e shprehjes dhe të medias (rreziku i “efektit frenuese” dhe imponimi i standardeve detyruese gjuhësore);
lirinë e ndërgjegjes dhe të besimit (imponimi i një konceptimi të caktuar mbi gjininë në politikë publike dhe arsim);
të drejtat e familjes dhe mbrojtjen e fëmijës në raport me arsimin dhe formimin;
lirinë e veprimtarisë ekonomike (neni 11), për shkak të detyrimeve, kuotave dhe rreziqeve sanksionuese mbi subjektet private;
standardet e procesit të rregullt ligjor dhe balancën e drejtë procedurale, në lidhje me përmbysjen e barrës së provës dhe regjimet ndëshkuese.
5) Mospërputhja me ligjet dhe kodet ekzistuese
Kërkuesit theksojnë se ligji, në mënyrën si ripërkufizon dhe zbaton konceptin e “gjinisë”, krijon konflikt me korpusin e gjerë të legjislacionit të brendshëm, duke përmendur ndër të tjera:
Kodet (Familjes, Civil, Penal, Procedura Civile, Procedurat Administrative),
ligjin për Gjendjen Civile, ligjin për Shëndetin Publik, ligjin për Mbrojtjen nga Diskriminimi, ligjin për Sportin, si dhe akte të tjera.
Sipas kërkesës, kjo krijon antinomi, pasiguri për institucionet zbatuese dhe rrezik të shtuar për qytetarin, biznesin dhe profesionet e lira.
6) Dimensioni ndërkombëtar: KEDNJ dhe instrumentet e ratifikuara
Kërkesa i referohet edhe detyrimeve ndërkombëtare të Shqipërisë, duke kërkuar vlerësim të pajtueshmërisë së ligjit me:
instrumente globale (p.sh. DUDNJ, IÇPR, ICESCR, CEDAË),
instrumente të Këshillit të Evropës (KEDNJ dhe Konventa e Stambollit),
si dhe me jurisprudencë relevante të GjEDNJ mbi standardet e një shoqërie pluraliste, liritë themelore dhe kriterin e “cilësisë së ligjit”.
7) Çfarë synon kjo nismë
Kërkuesit theksojnë se nisma nuk synon të mohojë barazinë, por kërkon që çdo ndërhyrje ligjore:
të jetë kushtetuese në procedurë dhe përmbajtje,
të jetë e qartë, e parashikueshme dhe proporcionale,
të mos krijojë “rishkrim” të “gjinisë” dhe te kategorive themelore juridike me efekt zinxhir në gjithë sistemin,
dhe të respektojë standardet e një shoqërie demokratike dhe pluraliste.
KONTAKT PËR MEDIA
Për intervista / sqarime:
(Vendosni këtu: telefon, email zyrtar, adresë e zyrës, orar kontakti te OJF-ve)
Zyra e përfaqësimit ligjor: Av. Dr. Klodian Rado / Av. Isuf Shehu
