Shpeshtojeni përkujtimin e shkatërruesit të kënaqësive dhe ndarësit të njerëzve (vdekjes), sepse, nëse përkujtohet për të këqijat (veprat e këqija-mëkatet), i pakëson ato, e nëse përkujtohet për të mirat (veprat e mira), i shumon ato.
Sot do të shkruajmë rreth një teme, nga e cila shumë njerëz neveriten kur të bisedojnë rreth saj dhe shumë grupe njerëzish trishtohen kur të dëgjojnë diçka rreth kësaj teme. Fjala është për bisedën rreth vdekjes. Është për t’u habitur përse njeriu trishtohet ose përjeton neveri kur bisedohet rreth vdekjes dhe çështjeve që lidhen me të, ndonëse e ka dëgjuar Pejgamberin a.s. duke thënë në një hadith autentik: “Shpeshtojeni përkujtimin e shkatërruesit të kënaqësive dhe ndarësit të njerëzve (vdekjes), sepse, nëse përkujtohet për të këqijat (veprat e këqija-mëkatet), i pakëson ato, e nëse përkujtohet për të mirat (veprat e mira), i shumon ato”. Përkujtimi i vdekjes dhe të kuptuarit e domethënies së saj, është që ia shkurton kthetrat shtypjes dhe trysnisë në një shoqëri. Përkujtimi i vdekjes dhe të kuptuarit e drejtë të realitetit të saj, është që thyen dhëmbët e padrejtësisë dhe të tiranisë në një shoqëri. Përkujtimi i vdekjes dhe të kuptuarit e drejtë të realitetit të saj, është që shkul apo i pret rrënjët korrupsionit brenda një shoqërie. Po, përkujtimi i vdekjes dhe të kuptuarit e drejtë të realitetit të saj, është një kontrollues apo frenues, i cili mbron shoqërinë nga rrëshqitja në ambientet e korrupsionit dhe të mashtrimit, është një kontrollues që i zgjon individët dhe shoqëritë, në mënyrë që ta pasojnë rrugën e drejtë, dhe i largon ata nga rruga ose nga rrëshqitjet në humnerë. Ju e dini se roli i kontrolluesit në realitetin vizual është pas bërjes së veprës, mirëpo roli i tij në marrjen e leksionit është para bërjes së veprës. Andaj, për këtë shkak Allahu xh.sh. në Kuranin famëlartë së pari ka përmendur vdekjen e pastaj jetën (Shih: El-Mulk, 1-2). Unë dëshiroj t’ia përkujtoj vetes sime, po t’jua kujtoj edhe juve këtë që na ka urdhëruar i Dërguari i Allahut xh.sh., që ta shpeshtojmë përkujtimin e saj. Për vdekjen, me të cilën shumë tekste kuranore, në shumë raste dhe përmes shumë metodave, e kanë konfirmuar se njeriu do të ballafaqohet pashmangshmërisht, (Shih: El Xhumua, 8; En-Nisa,78; Ali- Imran,185). A nuk i tha Allahu xh.sh. të dashurit të Tij: “Ti do të jesh i vdekur, e edhe ata do të jenë të vdekur”. (Ez Zumer, 30).
Çfarë është vdekja? A mund të themi se me vdekjen e njeriut përfundon çdo gjë? Jo, kurrsesi. Vdekja është faza apo etapa e tretë e jetës nga katër, sa ka gjithsej jeta. Njeriu duhet të kalojë patjetër nëpër katër etapat e jetës, një pas një. Etapa e parë është etapa e embrioneve, më pastaj vjen etapa e kësaj jete që jemi duke e jetuar në këtë botë, ndërsa etapa e tretë është jeta e varrezave (në gjuhën arabe quhet: Hajatul barzah), në të cilën do të kalojmë përmes derës së vdekjes, kurse etapa e katërt dhe e fundit është jeta në Botën e amshueshme ditën kur do të ndodhë kataklizma-Kiameti. Secila prej këtyre etapave është një zonë më e gjerë dhe një realitet më i fuqishëm sesa etapa paraprake. Kjo që po them, është e mbështetur në ligjet e shkencës e jo në fantazi dhe përralla. Njeriu është një përbërje e dyfishtë, pa marrë parasysh a është duke jetuar mbi tokë, në jetën e kësaj bote, apo është duke jetuar në jetën e varrezave, pasi të kalojë në varrin që është duke e pritur atë. Në secilin rast ai është një përbërje e dyfishtë. Në jetën e kësaj bote shpirti është shoqërues i trupit, në këtë etapë shpirti është i burgosur për llogari të trupit, ai nuk mund të lëvizë përveçse brenda suazave që ia lejon trupi. Ndërkaq, kur njeriu kalon në jetën e varrezave, atëherë çështja ndryshon dhe trupi shndërrohet në shoqërues të shpirtit, e shpirti i ngjason më shumë Diellit, i cili qarkullon në kupën e qiellit: ai fizikisht është i ndarë nga Toka, mirëpo është i ngjitur me Tokën përmes rrezeve të tij. Njësoj është edhe lëvizja e shpirtit dhe, sado që ai lëviz, prapë është i ngjitur me trupin që e ka mbuluar dheu, ky është një realitet shkencor, të cilin duhet ta dimë. Bazuar në këtë që u tha, njeriu gjatë jetës së varrezave mund t’i ekspozohet shpërblimit apo ndëshkimit, dhe bazuar në këtë, duhet t’i bindemi patjetër sqarimit apo lajmërimit hyjnor, kur Allahu xh.sh. na tregon për jetën që e jeton i vdekuri në jetën e varrezave. A nuk e keni lexuar thënien e Allahut xh.sh., kur tregon për njeriun që kishte besuar në të dërguarit e Zotit, dhe si shpërblim për këtë kishte marrë ekzekutimin për shkak të besimit të tij, një ngjarje të cilën na e tregon kaptina Jasin, (Shih:Jasin, 26-27). Pra, kur i është thënë atij “Hyr në Xhennet”! nuk është fjala për Ditën e Gjykimit, sepse ai më pas kishte thënë: “Ah, sikur ta dinte populli im, për se më fali Zoti im dhe më bëri prej të nderuarve”!. Gjithashtu Allahu xh.sh., në lidhje me Faraonin, thotë: “Ata ia nënshtroi zjarrit mëngjes e mbrëmje”. Fjala është për jetën e varrezave, ndërsa më pas Allahu xh.sh. thotë: “Ditën e kiametit (u thuhet engjëjve): “Ithtarët e faraonit futni në dënimin më të rëndë”! (Gafir, 46).
Ky është realiteti i vdekjes. E, pra, vdekja si proces nuk është fatkeqësi për të vdekurin, po është fatkeqësi për të gjallët, të cilët ndahen nga i afërmi i tyre, nga shoku, miku apo i dashuri i tyre. Vdekja është fatkeqësi për të gjallët që kanë përcjellë të vdekurin, i cili ka kaluar tek Zoti para tyre. Për sa i përket të vdekurit, në të vërtetë, është ai që thur apo gërsheton realitetin e vdekjes dhe domethënien e saj, ai që thur apo gërsheton realitetin e vdekjes gjatë jetës që është duke e jetuar në këtë botë. Nëse ai do, vdekjen, e cila është duke e pritur, e shndërron në një moment shumë të lumtur. Por gjithashtu, nëse ai do, vdekjen, e cila është duke e pritur, e shndërron në një moment shumë të hidhur. Njeriu, i cili gjatë jetës së kësaj bote ka qenë i përpiktë ndaj Urdhrave të Zotit, i ka realizuar ato në bazë të mundësive të tij dhe është larguar nga gjërat që ka ndaluar Zoti gjithashtu në bazë të mundësive, dhe më pastaj i ka ardhur vdekja duke qenë në këtë gjendje, patjetër ai do të shijojë një përgëzim dhe do ta shohë me sytë e tij. A nuk ka thënë i Dërguari i Zotit në një hadith që transmeton bashkëshortja e tij, Aishja r.a.: (Ai që dëshiron ta takojë Allahun xh.sh., edhe Allahu xh.sh. dëshiron ta takojë atë, ndërsa ai që urren ta takojë Allahun xh.sh., edhe Allahu xh.sh. e urren takimin me të). Me të dëgjuar këtë hadith, Aishja r.a. tha: “O i Dërguar i Allahut, a ke për qëllim vdekjen? Sepse të gjithë ne e urrejmë vdekjen”. Pejgamberi a.s. i tha asaj: (Nuk është ashtu, mirëpo, kur një besimtari i afrohet exheli momenti i vdekjes, ai përgëzohet me takimin me Zotin xh.sh. dhe me shpërblimin që është duke e pritur, prandaj (në ato momente) nuk ka gjë më të dashur tek ai sesa takimi me Zotin xh.sh. dhe vdekja. Ndërsa pabesimtari dhe mëkatari informohet për hidhërimin e Zotit e ndëshkimin e tij dhe këtë (ata) e vërejnë me sytë e tyre, prandaj (në këto çaste) nuk ka gjë më të urryer për ta sesa vdekja dhe ajo që i pret pas vdekjes). Ndërsa personi tjetër, i cili punoi me mendje dhe logjikë, u kujdes për të ardhmen e tij që e priste, ai kënaqej me shtëpinë që kishte huazuar, mirëpo gjithashtu i kushtoi një përkujdesje edhe shtëpisë së tij të vjetër, e cila kishte nevojë për një përkujdesje dhe investim për mirëmbajtje për çdo ditë nga dy-tri orë, dhe më pas kthehej në shtëpinë e huazuar, shtëpinë të cilën do ta braktisë pas një kohe. Kështu, pasi përfundoi afati i kontratës, ai e falënderi pronarin e shtëpisë dhe u rikthye në shtëpinë e tij, e cila e priti atë ballëhapur duke i thënë: Urdhëro hyr, sepse je përkujdesur gjatë kësaj periudhe për mirëmbajtjen e shtëpisë sate, të cilën e posedon dhe tek e cila do të kthehesh. A nuk është realiteti ynë i këtillë? A ekziston ndonjë njeri i cili mund t’i ikë vdekjes, e cila është duke na pritur? Përse nuk i bashkojmë dy të mirat? Përse të mos i shfrytëzojmë të mirat që na ka dhënë Allahu xh.sh. në këtë botë, dhe në të njëjtën kohë të përkujdesemi për shtëpinë tonë, në të cilën do të kalojmë; përse të mos përkujdesemi për të përmes përkushtimit ndaj Urdhrave të Zotit, përmes dëgjimit dhe nënshtrimit ndaj porosive të Tij? A jemi ne të lirë apo jemi të nënshtruar (robër)? Këtë pyetje ia kam bërë disa herë vetes sime, prandaj dëshiroj që po këtë t’jua bëj edhe juve: A jemi ne të lirë apo jemi të nështruar (robër)? Nëse jemi të lirë, atëherë të jetojmë ashtu siç dëshirojmë dhe të veprojmë çdo gjë që dëshiron vetja jonë, pa pasur ndonjë kufizim në veprimet tona. Ndërkaq, nëse jemi të nështruar (robër), atëherë ne bashkëveprojmë me kuptimet që na i ka dhënë Allahu xh.sh. dhe nuk veprojmë të pavarur; nëse jemi robër, atëherë ne nuk posedojmë jetën tonë, nuk posedojmë as gjumin dhe as zgjuarjen, nuk posedojmë as kafshatën që e vëmë në gojën tonë; nëse ne jemi robër, atëherë ta dimë se nën përkujdesjen e kujt gjendemi, ta dimë se si do të përfundojë çështja jonë, çfarë është puna e kësaj vdekjes, e cila po na përcjell vazhdimisht; nëse e dimë se jemi robër-dhe ne ashtu jemi- atëherë të veprojmë siç veprojnë robërit dhe vetëm atëherë kemi mundësi për t’i bërë bashkë dy çështjet, që të përqafohen në mes tyre, jetës së lumtur (Shih:El-Araf, 32),dhe përgatitjes për largim, për në botën e varrezave.
Prof. dr. Muhamed Seid Ramadan el-Buti
Përktheu dhe përshtati nga gjuha arabe, Vedat Shabani
Dituria Islame 250
