Dhëmbët e bebeve, nënat e të cilave kanë qenë nën stres të lartë, dalin më herët, sipas një studimi të publikuar në revistën Frontiers in Oral Health. Kërkuesit në SHBA kanë treguar për herë të parë se një faktor tjetër mund të përshpejtojë daljen e dhëmbëve – stresi i nënës gjatë shtatzënisë
Fëmijët kanë 20 dhëmbë qumështi, nga 10 në çdo nofull. Ky set është i rëndësishëm për përtypjen, të folurin dhe ruajtjen e hapësirës për 32 dhëmbët e përhershëm që do të vijnë më vonë. Dhëmbët e qumështit fillojnë të formohen në bark që nga java e 6-të e shtatzënisë dhe shpërthejnë gradualisht, zakonisht midis muajit të gjashtë dhe moshës tre vjeç. Megjithatë, ky ritëm ndryshon dukshëm për shkak të faktorëve gjenetikë, gjeografikë, shëndetësorë dhe ushqyes.
Tani, studiuesit në SHBA kanë treguar se stresi i nënës gjatë shtatzënisë mund të përshpejtojë daljen e dhëmbëve. Rezultatet janë publikuar në Frontiers in Oral Health.
“Këtu tregojmë se nivelet më të larta të hormoneve të lidhura me stresin te nëna, veçanërisht kortizolit gjatë shtatzënisë së vonë, lidhen me shpërthim më të hershëm të dhëmbëve të qumështit te foshnjat”, shpjegon autorja e studimit, dr. Ying Meng, profesore në School of Nursing, University of Rochester, SHBA, transmeton Telegrafi.
Problemet me shpërthimin e dhëmbëve
Dr. Meng dhe kolegët e saj studiuan 142 nëna nga komunitete socioekonomikisht të cenueshme në SHBA, të cilat ishin shtatzëna midis viteve 2017–2022. Në tremujorin e dytë të vonë dhe të tretë, çdo grua dha mostra të pështymës, ku u matën nivelet e kortizolit, estradiolit, progesteronit, testosteronit, trijodtironinës dhe tiroksinës.
Të gjitha foshnjat në studim lindën në afat. Pas 1, 2, 4, 6, 12, 18 dhe 24 muajsh, grupet nënë-fëmijë vizituan klinikën, ku stomatologët vlerësuan cilët dhëmbë të qumështit kishin shpërthyer.
Rreth gjysma e nënave (53%) ishin të punësuara, kurse 60% kishin shkollim të mesëm ose më pak. Për shumicën (76%), fëmija aktual nuk ishte i pari, ndërsa 59% nuk kishin ushqyer me gji për 6 muaj. Rreth 52% e foshnjave ishin afro-amerikane.
Të gjitha foshnjat kishin 3 deri në 20 dhëmbë të shpërthyer deri në 18 muaj
Deri në moshën 6 dhe 12 muaj, 15% e fëmijëve kishin 1-6 dhëmbë të shpërthyer, ndërsa 97.5% kishin 1-12 dhëmbë. Deri në 18 muaj, të gjithë fëmijët kishin 3-20 dhëmbë, dhe deri në 24 muaj, 25% i kishin të 20 dhëmbët e qumështit.
Në 2.7% të fëmijëve, dalja e dhëmbëve ndodhi papritmas, midis muajve 12-18, ndërsa te të tjerët ritmi ishte më i vazhdueshëm, por jo i parashikueshëm. Numri i dhëmbëve në vizitat e hershme nuk parashikonte numrin në vizitat e mëvonshme.
Gjatë shtatzënisë, 36.6% e nënave kishin diagnozë depresioni ose ankthi, por kjo nuk lidhej me nivelet hormonale apo me numrin e dhëmbëve të fëmijëve.
Foshnjat e nënave me nivel të lartë kortizoli kanë 4 dhëmbë më shumë
Nënat me nivele më të larta të kortizolit në pështymë kishin foshnja me numër dukshëm më të madh dhëmbësh të shpërthyer deri në moshën 6 muaj. Foshnjat e nënave me nivelin më të lartë të kortizolit kishin mesatarisht katër dhëmbë më shumë sesa fëmijët e nënave me nivelin më të ulët.
“Kortizoli i lartë te nëna në shtatzëninë e vonë mund të ndryshojë rritjen e fetusit dhe metabolizmin e mineraleve, përfshirë rregullimin e niveleve të kalciumit dhe vitaminës D, të dyja thelbësore për mineralizimin e kockave dhe dhëmbëve. Dihet gjithashtu se kortizoli ndikon në aktivitetin e osteoblasteve dhe osteoklasteve, qelizat që formojnë dhe remodulojnë kockat”, shpjegon dr. Meng.
Këto rezultate japin prova të mëtejshme se stresi prenatal mund të përshpejtojë plakjen biologjike te fëmijët. Shpërthimi i parakohshëm i dhëmbëve mund të shërbejë si shenjalizim i hershëm për zhvillim oral të rrezikuar dhe shëndet të përgjithshëm të foshnjës, sidomos kur lidhet me varfërinë socioekonomike dhe stresin gjatë shtatzënisë.
