Zbulimi i BBC-së: Çfarë ka pas donatorit danez që shkaktoi kancer te të mitur nga sperma e tij
Një sërë pyetjesh shumë serioze në lidhje me kufizimet dhe rregullimin e industrisë ndërkombëtare të dhurimit të spermës ngrihen nga zbulimet e BBC këtë javë në lidhje me një dhurues mashkull danez, sperma e të cilit u përdor në 14 vende (përfshirë Shqipërinë) dhe çoi në lindjen e të paktën 197 fëmijëve, disa prej të cilëve zhvilluan kancer për shkak të një mutacioni gjenetik.
Rasti ofron një pamje të përgjithësuar të shkallës së vërtetë të tregut të dhurimit të spermës, i cili është rritur me shpejtësi vitet e fundit. Praktika u lejon grave të kenë fëmijë në raste infertiliteti, në çifte të të njëjtit seks ose në gra që zgjedhin amësinë pa partner. Megjithatë, përmbushja e kësaj nevoje është bërë një biznes shumë fitimprurës, me tregun evropian të vlerësuar në 1.57 miliardë dollarë në vitin 2023 dhe që pritet të kalojë dy miliardë dollarë deri në vitin 2033 (2.18 për të qenë të saktë).
Pavarësisht kërkesës së lartë, furnizimi mbetet i kufizuar. Më pak se pesë në 100 burra që shprehin interes në fund të fundit plotësojnë kriteret e rrepta. Kërkohet një numër i mjaftueshëm i spermatozoideve, lëvizshmëri dhe morfologji e mirë, rezistencë ndaj ngrirjes dhe shqyrtim i plotë për infeksione dhe sëmundje gjenetike. Në Mbretërinë e Bashkuar, donatorët duhet të jenë gjithashtu midis 18 dhe 45 vjeç. Rezultati është një grup i vogël donatorësh, me vendin që importon rreth 50% të spermës së përdorur.
Si mund të bëhet një donatori babai i qindra pasardhësve
Megjithatë, vetë biologjia lejon që një donator i vetëm të bëhet babai i dhjetëra ose edhe qindra pasardhësve. Gjatë procesit të dhurimit, burrat vizitojnë klinikat një ose dy herë në javë për muaj, me çdo ejakulat që përmban dhjetëra miliona spermatozoide. Siç i thotë BBC-së Sarah Norcross, drejtoreshë e Progress Educational Trust, mungesa e donatorëve e ka bërë spermën “një mall të çmuar”, duke i bërë bankat dhe klinikat ta shfrytëzojnë atë në maksimum.
Por jo të gjitha mostrat janë po aq të njohura. Prindërit e ardhshëm zgjedhin bazuar në foto, zë, profesion, gjatësi dhe karakteristika të tjera, në një proces që ekspertët e krahasojnë me aplikacionet e takimeve. “Disa donatorë janë thjesht më tërheqës se të tjerët”, shpjegon profesori i fertilitetit Alan Pacey.
Dominon Danimarka
Danimarka, shtëpia e disa prej bankave më të mëdha të spermës në botë, është një lojtar kyç në tregun global. Vendi ka fituar reputacion për të ashtuquajturin “sperm Viking”, me themeluesin e Cryos International, Ole Su, që ia atribuon suksesin si kulturës së dhurimit ashtu edhe gjenetikës së saj. Ai argumenton se flokët bjonde dhe sytë blu janë tipare recesive, duke e bërë spermën daneze tërheqëse për gratë nga një gamë e gjerë prejardhjesh gjenetike. Ai thotë se 60% e kërkesave vijnë nga gra beqare dhe të arsimuara në të 30-at.
Por lëvizja ndërkufitare e spermës zbulon boshllëqe serioze mbikëqyrëse. Donatori në qendër të hetimit të fundit u dha mostra 67 klinikave në 14 vende, me secilin vend që aplikon kufizime të ndryshme për numrin e fëmijëve ose familjeve për donator. Rezultati është se një burrë mund të bëhet ligjërisht baba i qindra fëmijëve pa e ditur.
Thirrje për regjistër evropian në një treg që kujton “Perëndimin e Egër”
Pas zbulimeve, autoritetet belge i kanë kërkuar Komisionit Evropian të krijojë një regjistër evropian të donatorëve të spermës, me zëvendëskryeministrin e Belgjikës që e përshkruan industrinë si “Perëndimin e Egër”. Ndërkohë, Shoqata Evropiane e Riprodhimit Njerëzor dhe Embriologjisë ka propozuar një limit prej 50 familjesh për dhurues në nivel të BE-së.
Shqetësimet nuk kufizohen vetëm në shëndetësi, por prekin edhe çështje të identitetit dhe barrës psikologjike për fëmijët dhe dhuruesit, veçanërisht në një epokë ku testet e ADN-së dhe rrjetet sociale e bëjnë të lehtë gjetjen e të afërmve biologjikë. Siç thekson bioetisti John Appleby, kjo është një “fushë e madhe minash morale”, me nevojën për të balancuar dëshirën për një familje me mbrojtjen e të gjithë atyre që janë të përfshirë.
Pyetja që mbetet është nëse dhe si mund të imponohet kontroll kuptimplotë në një treg të globalizuar, pa i shtyrë palët e interesuara drejt zgjidhjeve informale, të pakontrolluara dhe të diskutueshme.
