Bota është tronditur nga ekzekutimet dhe vrasjet masive në rajonin Darfur të Sudanit që ndodhën pasi Forca e Mbështetjes së Shpejtë (RSF), një grup paraushtarak sudanez, mori kontrollin e qytetit El-Fasher javën e kaluar.
Mizoritë në El-Fasher kanë tërhequr vëmendjen e botës drejt luftës civile në Sudan. Masakra e El-Fasher është mizoria më e fundit në luftën civile midis RSF dhe Forcave të Armatosura Sudaneze (SAF), e cila ka zhvendosur rreth 13 milionë njerëz që nga fillimi i luftimeve në prill 2023.
Gjatë konfliktit deri më tani, luftëtarët e Forcës së Mbështetjes së Shpejtë janë akuzuar për krime të shumta, duke përfshirë masakra, dhunë seksuale dhe tortura. SAF është akuzuar gjithashtu për krime lufte, duke përfshirë fushata bombardimi pa dallim.
Forca e Mbështetjes së Shpejtë nuk po vepron vetëm, por mbështetet nga Emiratet e Bashkuara Arabe, të cilat qeveria sudaneze i akuzoi për bashkëpunim në gjenocid para Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë (GJND) në prill të këtij viti.
Si lindi Forca e Mbështetjes së Shpejtë
Forca e Mbështetjes së Shpejtë doli nga Janjaëeed, një forcë ushtarake e mbështetur nga qeveria sudaneze, një grup arab i mobilizuar nga presidenti i atëhershëm sudanez Omar al-Bashir në fillim të viteve 2000 për të shtypur kryengritjet nga grupet rebele të Darfurit që protestonin kundër varfërisë dhe margjinalizimit.
Janjaweed janë akuzuar për kryerjen e krimeve të luftës, të tilla si vrasje jashtëgjyqësore, tortura dhe përdhunime gjatë një konflikti që zhvendosi 2.5 milion njerëz dhe vrau treqind mijë.
Shpërbërja e Janjaweed në vitin 2013 çoi në krijimin e Forcave të Mbështetjes së Shpejtë, të udhëhequra nga Gjenerali Mohamed Hamdan Dagal-Hemedti.
Gjenerali Hemedti është bërë një manjat biznesi, me lidhje financiare jashtë shtetit me Emiratet e Bashkuara Arabe, kryesisht duke tregtuar ar. Në vitin 2023, pasuria e tij vlerësohej të kishte shtatë miliardë dollarë.
Ndërsa Forcat e Armatosura Sudaneze tradicionalisht kanë bazën e tyre të pushtetit në Sudanin lindor, RSF kontrollon perëndimin e vendit.
Sulmet e RSF-së ndaj popullit indigjen Masalit në vitin 2023, në qytetin El-Geneina në Darfur, përfshinin tortura, përdhunime dhe ekzekutime të shpejta, dhe kanë nxitur akuza për gjenocid.
Në prill 2024, një hetim i pavarur i kryer nga Qendra Raoul Wallenberg dhe i konfirmuar nga qeveria amerikane zbuloi se kishte “prova të qarta dhe bindëse” se RSF-ja dhe milicitë e saj aleate “kryen dhe po kryejnë gjenocid kundër masalitëve”.
Pse Emiratet e Bashkuara Arabe u përfshinë në luftën civile sudaneze?
Disa palë nga jashtë rajonit u përfshinë në luftën në Sudan. Rusia mbështeti të dyja palët përmes grupit Wagner. Ndërkohë, Turqia dhe Egjipti mbështetën forcat e armatosura sudaneze.
Megjithatë, që në fillim të vitit 2024, media filloi të raportonte se Emiratet e Bashkuara Arabe po furnizonin RSF-në me armë përmes një rrjeti kompleks linjash furnizimi dhe aleancash në të gjithë Libinë fqinje, Çadin, Ugandën dhe rajonet separatiste të Somalisë.
Pasaporta emirate u gjetën në rrënojat e një aeroplani të lidhur me RSF-në, sipas dokumenteve të Këshillit të Sigurimit të OKB-së të publikuara në korrik 2024.
Në maj 2025, Amnesty International zbuloi se Emiratet e Bashkuara Arabe po dërgonin armë të përparuara të prodhuara në Kinë në Darfur.
Organizata e të drejtave të njeriut tha se kishte identifikuar bomba të drejtuara dhe obusë të prodhuara nga grupi shtetëror kinez Norinco.
The Wall Street Journal raportoi në tetor 2025 se agjencitë e inteligjencës amerikane kishin zbuluar se Emiratet e Bashkuara Arabe kishin rritur dërgesat e dronëve kinezë dhe sistemeve të tjera të armëve për RSF-në.
Emiratet e Bashkuara Arabe kanë dy baza në Sudan: Nyala në Darfurin Jugor dhe al-Malha, 200 km nga El Fasher, të cilat i përdor për qëllime furnizimi dhe inteligjence.
Gjithashtu përdor një bazë në Bosaso, Somali, për tranzitin e mercenarëve kolumbianë, fluturime të rregullta transporti dhe ngarkesash.
Pra, pse janë të përfshira Emiratet e Bashkuara Arabe?
Emiratet e Bashkuara Arabe investuan shumë në Sudan drejt fundit të sundimit 30-vjeçar të Bashirit. Që nga viti 2015, dhjetëra mijëra sudanezë kanë luftuar në një koalicion Arabi Saudite-Emiratet e Bashkuara Arabe kundër huthëve në Jemen.
Por, ndërsa Bashiri është përballur me një krizë të brendshme, Emiratet e Bashkuara Arabe kanë tërhequr fondet dhe furnizimet e tyre. Emiratet thuhet se janë ofenduar nga qëndrimi i Bashirit ndaj bllokadës së Katarit dhe lidhjet e qeverisë së tij me Islamin politik.
Sot, Sudani u ofron Emirateve një arenë nga e cila mund të projektojnë fuqinë e tyre në të gjithë Detin e Kuq dhe Afrikën Lindore.
Emiratet e Bashkuara Arabe kanë interesa të rëndësishme në burimet bujqësore dhe minerale të Sudanit, shumë prej të cilave janë të pashfrytëzuara, përfshirë arin. Emiratet janë bërë një qendër globale tregtare për arin.
Rrjetet e Forcës së Mbështetjes së Shpejtë ndihmojnë në lehtësimin dhe sigurimin e këtyre eksporteve: Hemedti dhe familja e tij zotërojnë një kompani ari që operon në tokën e sekuestruar nga RSF në Darfur në vitin 2017. Vëllai i tij më i vogël, Algoney Dagalo, është një biznesmen me seli në Emiratet e Bashkuara Arabe.
Emiratet e Bashkuara Arabe kontrollojnë gjithashtu disa operacione tokësore dhe bujqësore në Sudan, një vend që e ka pozicionuar si partner tregtar bujqësor për dekada, mes frikës së pasigurisë ushqimore në të gjithë Gjirin.
International Holding Company, korporata më e madhe e listuar në bursë e Emirateve të Bashkuara Arabe, dhe Jenaan Investment Group tani kultivojnë më shumë se 50,000 hektarë në Sudan.
Emiratet e Bashkuara Arabe kanë zgjeruar gjithashtu perandorinë e tyre portuale në Sudan, i cili është i pozicionuar strategjikisht në Detin e Kuq – përmes të cilit kalon rreth një e treta e trafikut global të kontejnerëve.
Armiqësia e Emirateve ndaj ushtrisë sudaneze përshkruhet shpesh si ideologjike, me emiratasit që akuzojnë ushtrinë sudaneze për lidhje të gjata me Islamin politik.
Çështja e Sudanit para Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë kundër Emirateve të Bashkuara Arabe u rrëzua në maj 2025 nga gjykata, gjyqtarët e së cilës përmendën mungesën e juridiksionit për të vendosur për çështjen, pasi Emiratet kishin hequr dorë nga e drejta e tyre për të dëgjuar raste gjenocidi para gjykatës kur nënshkroi Konventën e Gjenocidit në vitin 2005. /tesheshi
