Një musliman nuk duhet të zgjedhë mes fesë dhe shkencës.
Të dyja janë pjesë përbërëse e botëkuptimit islam.
Feja pa dije shkencore mund të bjerë në bestytni, fanatizëm dhe prapambetje.
Shkenca pa fe mund të përfundojë në ateizëm, arrogancë dhe humbje të kuptimit.
Shpallja e parë që iu dërgua Profetit Muhamed ﷺ nuk ishte urdhri për të lutur apo agjëruar, por për të lexuar:
“Lexo, me emrin e Zotit tënd që krijoi!”
(El-‘Alek, 1)
Ky urdhër nuk ishte thjesht një fjalë për leximin fizik, por një thirrje për dije, reflektim dhe kuptim, gjithnjë e lidhur me Zotin dhe moralin.
🏛️ Trashëgimia Islame: Shkenca si ibadet
Gjatë shekujve të artë të qytetërimit islam, dijetarët nuk e panë dijen shkencore si të ndarë nga feja. Përkundrazi, ata e panë kërkimin e dijes si një akt adhurimi.
• Ibn Sina (Avicena) ishte një shkencëtar dhe filozof i madh, por gjithashtu i lidhur ngushtë me filozofinë islame.
• Al-Biruni studioi astronominë, gjeografinë dhe farmacien, gjithmonë duke e lidhur natyrën me Urtësinë e Krijuesit.
• Al-Ghazali paralajmëroi për devijimin e shkencës kur ajo ndahet nga morali dhe kuptimi, dhe njëkohësisht kundërshtoi stagnimin e mendimit fetar.
🌍 Kriza e sotme:
Në kohën moderne, kemi parë pasoja të ndarjes së fesë nga shkenca dhe jetës publike:
• Nga njëra anë, shkenca e zhveshur nga morali ka çuar në shpikje që shkatërrojnë jetën, jo që e nderojnë atë.
• Nga ana tjetër, praktika fetare pa arsimim dhe reflektim ka sjellë dogmatizëm dhe ndonjëherë devijime nga thelbi i fesë.
Një shoqëri e shëndetshme nuk është ajo ku feja dhe shkenca konkurrojnë, por ku ato bashkëpunojnë për ta çuar njeriun më afër të vërtetës dhe të mirës.
Feja i jep shkencës kuptim.
Shkenca i jep fesë zbatim.
Dhe të dyja së bashku, e ngrenë shpirtin e njeriut.
Hoxhë Halil Avdulli
